Kunstmatige bevruchting is geen enkele ingreep, maar een gereedschapskist. Afhankelijk van oorzaak, leeftijd en voorgeschiedenis zijn er verschillende routes – van inseminatie thuis (ICI/IVI) tot laboratoriummethoden zoals IVF/ICSI. Dit overzicht ordent de methoden en legt verloop, kansen, risico’s en kosten uit, met links naar verdiepende pagina’s. Volgens het WHO-factsheet over infertiliteit is medische evaluatie raadzaam na 12 maanden zonder zwangerschap (≥35 jaar: na 6 maanden).
Methoden in vogelvlucht
- ICI / IVI – inseminatie thuis
Sperma wordt met een spuitje of cupje dicht bij de baarmoedermond geplaatst. Geschikt bij lichte beperkingen of donorsperma. Laagste kosten, meeste privacy. - IUI – intra-uteriene inseminatie
Gewassen sperma wordt via een dun kathetertje direct in de baarmoeder gebracht. Geschikt bij matige mannelijke factor, cervixproblemen of onverklaarde infertiliteit. - IVF – in-vitrofertilisatie
Meerdere gestimuleerde eicellen worden in het lab samengebracht met sperma. Standaard bij tubaire factor of na mislukte IUI. - ICSI – micro-injectie
Eén spermacel wordt microchirurgisch in de eicel geïnjecteerd. Beste optie bij ernstige mannelijke infertiliteit of TESE-materiaal.
In Nederland verschillen tarieven tussen ziekenhuis/kliniek en privé; medicatie en opties (ICSI/PGT/vriezeren) worden vaak apart berekend.
Methodekaarten
| Methode | Typische indicatie | Invasiviteit | Belasting per cyclus | Bijzonderheden |
|---|---|---|---|---|
| ICI/IVI | Particuliere donatie, lichte beperkingen | laag | laag | zeer privé; timing is doorslaggevend |
| IUI | cervixfactor, lichte/matige mannelijke factor, onverklaard | laag | laag–middel | gewassen sperma; poliklinisch |
| IVF | tubaire factor, endometriose, na IUI | middel | middel–hoog | lab-bevruchting; voorkeur voor single-embryo-transfer |
| ICSI | ernstige mannelijke factor, TESE | middel | middel–hoog | micro-injectie; groter lab-aandeel |
Wanneer welke methode
De keuze hangt af van oorzaak, leeftijd, (eierstok)reserve en voorgeschiedenis. Basisdiagnostiek omvat anamnese, echo, hormonen en minimaal één kwalitatief spermaonderzoek volgens het WHO-Semen Manual 2021.
- ICI/IVI: gewenste particuliere donatie, lichte beperkingen, grote wens naar autonomie en privacy.
- IUI: taaie cervixslijm, lichte/matige spermaparameter-afwijking, onverklaarde infertiliteit.
- IVF: afgesloten/ontbrekende eileiders, relevante endometriose, mislukte IUI’s, gecombineerde factoren.
- ICSI: sterk verminderde spermakwaliteit (OAT), azoöspermie met TESE, uitblijvende bevruchting bij IVF.
Slagingskansen realistisch inschatten
Kansen hangen vooral af van leeftijd, diagnose, gametkwaliteit, embryokweek en transferbeleid (één embryo). Toegankelijke uitleg vind je bij de NHS-pagina over IVF; Europese best practices en veiligheidsstandaarden zijn gebundeld door ESHRE.
Verloop van IUI, IVF & ICSI
IUI in het kort
Eventueel lichte stimulatie → sperma-opwerking → dun kathetertje in de baarmoeder rond de eisprong → evt. luteale ondersteuning.
IVF in het kort
Stimulatie met echo-/bloedcontroles → eicelpunctie → bevruchting in het lab → embryokweek → transfer van één embryo → cryo-optie voor de rest.
ICSI in het kort
Zoals IVF, maar bevruchting via micro-injectie van één spermacel – vooral bij ernstige mannelijke factor.
Risico’s & veiligheid
Meestal mild, zelden ernstig: ovarieel hyperstimulatiesyndroom (OHSS), bloeding/infectie na punctie, meerlingenrisico bij meerdere embryo’s, psychische belasting. Gepersonaliseerde protocollen en single-embryo-transfer verlagen risico’s aanzienlijk; overzichten en aanbevelingen via ESHRE.
Kosten & vergoedingen (NL)
| Procedure | Typische posten | Indicatieve bandbreedte (€) |
|---|---|---|
| IUI | lichte stimulatie (optioneel), opwerking, katheter, controles | ≈ 200–600 € per cyclus (privé) |
| IVF | stimulatie, punctie, bevruchting, kweek, transfer | ≈ 3.000–6.000 € per cyclus (+ medicatie vaak 500–2.000 €) |
| ICSI | IVF + micro-injectie, groter lab-aandeel | toeslag ≈ 700–1.500 € |
| Cryo-transfer (FET) | ontdooien, voorbereiding endometrium, transfer | ≈ 500–1.500 €; opslag ≈ 50–200 €/jaar |
Wie vergoedt? In de basisverzekering worden – afhankelijk van voorwaarden zoals leeftijd en indicatie – doorgaans tot drie IVF-pogingen vergoed. Eigen risico/eigen bijdragen en verschillen per verzekeraar/instelling blijven van toepassing. In het privé-traject zijn kosten grotendeels voor eigen rekening. Vraag altijd om een schriftelijke, gespecificeerde offerte met inbegrepen/uitgesloten posten (handelingen, medicatie, cryo/opslag, extra opties) en geldigheidsduur van de prijs.
Juridisch kader (NL)
Behandelingen volgen de Nederlandse wet- en regelgeving en beroepsrichtlijnen. Donorzaad en donoreicellen zijn toegestaan en gereguleerd; op grond van de wet op donorgegevens kan een donorkind op volwassen leeftijd identificerende informatie over de donor opvragen via de officiële procedures. Commerciële draagmoederschap is verboden; altruïstische varianten kennen strikte voorwaarden. Informatievoorziening, geïnformeerde toestemming, traceerbaarheid en gegevensbescherming zijn verplicht; verifieer actuele eisen bij je behandelcentrum.
Checklist vóór start
- Rond de basisdiagnostiek af (hormonen, echo, spermaonderzoek volgens WHO 2021).
- Bepaal indicatie en doel (bijv. single-embryo-transfer als standaard; cryo-strategie).
- Begrijp medicatie- en monitoringsschema; noteer noodcontacten.
- Check kostenraming, (aanvullende) verzekering en eventuele opslag-/optiekosten; vraag om specificatie.
- Plan mentale steun en zo nodig pauzes tussen cycli.
Alternatieven & aanvullingen
Afhankelijk van de uitgangssituatie helpen nauwkeurige cyclustracking, optimale timing en leefstijlmaatregelen. Past donorsperma of een ICI/IVI-oplossing beter bij jullie, dan vind je op onze site extra tools en uitleg.
- ICI / IVI – inseminatie thuis: zelfstandig en discreet plannen.
- IUI: poliklinische optie met bewerkt sperma.
- IVF: lab-bevruchting bij tubaire factor of na IUI.
- ICSI: cruciaal bij ernstige mannelijke factor.
RattleStork – veilig plannen, helder documenteren
RattleStork helpt met geverifieerde profielen, veilige uitwisseling en tools voor afspraken, cyclus- en timingnotities en privé-checklists – nuttig bij particuliere zaaddonatie (ICI/IVI) en voor gestructureerde besluitvorming. RattleStork vervangt geen medisch advies.
Conclusie
Kunstmatige bevruchting kent meerdere paden – cruciaal zijn goede diagnostiek, een realistisch plan en heldere informatie. Bekijk onze pagina’s over ICI/IVI, IUI, IVF en ICSI om je volgende stap goed voor te bereiden.