Intra-uteriene inseminatie (IUI) 2025: indicaties, verloop, evidence, risico’s & afbakening

Profielfoto van de auteur
Zappelphilipp Marx•
Een dunne katheter brengt bij een IUI voorbereide zaadcellen in de baarmoeder

Intra-uteriene inseminatie (IUI) is een gevestigde methode binnen de geassisteerde voortplanting. Voorbereide zaadcellen worden met een zachte katheter in de baarmoeder ingebracht; bevruchting en innesteling vinden in het lichaam plaats. Dit artikel biedt een nuchter overzicht: indicaties, realistische slagingskansen, verloop, veiligheidsaspecten en de positionering ten opzichte van ICI, IVF en ICSI.

Wat is IUI?

Voor een IUI wordt het spermamonster gewassen en geconcentreerd. Daardoor wordt het seminaal plasma verwijderd en worden progressief beweeglijke zaadcellen geconcentreerd, zodat de monsterkwaliteit beter verdragen wordt. Vervolgens wordt het via een dunne katheter in de baarmoeder ingebracht. IUI kan met partner- of donorzaad plaatsvinden. Een compacte inleiding staat op het publieke gezondheidsportaal NHS Inform.

Voor wie geschikt?

IUI wordt doorgaans overwogen bij onverklaarde infertiliteit, milde mannelijke factoren (matige vermindering van concentratie of beweeglijkheid), cervixfactoren, pijn bij of problemen met gemeenschap en bij behandelingen met donorzaad. Bij afgesloten eileiders, sterk afwijkend spermiogram of duidelijk verminderde ovariële reserve is IVF/ICSI vaak passender. Een neutraal overzicht van indicaties biedt de HFEA.

Evidence & slagingspercentages

De kans per cyclus hangt vooral af van leeftijd, diagnose, kwaliteit van het voorbereide monster, stimulatiestrategie en nauwkeurige timing. Richtlijnen en overzichten laten bij onverklaarde infertiliteit voordelen zien ten opzichte van afwachten, vooral in combinatie met milde stimulatie en goede timing. Tegelijk blijven de absolute percentages matig; meerdere gestructureerde IUI-cycli op rij zijn gebruikelijk voordat een overstap naar IVF/ICSI wordt beoordeeld. Houvast biedt de guidance van NICE en de praktijkaanbevelingen van ESHRE.

Vereisten

  • Minstens één doorgankelijke eileider (bijv. aangetoond met HSG of HyCoSy).
  • Aantoonbare ovulatie – spontaan of medicamenteus opgewekt.
  • Voldoende progressief beweeglijke zaadcellen na voorbereiding (drempels verschillen per centrum).
  • Geen acute genitale infectie; afhankelijk van de situatie recente soa-tests.
  • Bij donorzaad: geborgde screening, traceerbaarheid en toestemmingsprocedures.

Verloop stap voor stap

  • Voorbereiding: Anamnese, cyclusmonitoring, spermiogram; zo nodig tubatest.
  • Stimulatie (optioneel): Letrozol/clomifeen of laaggedoseerde gonadotropinen; doel is 1–2 rijpende follikels.
  • Ovulatie-timing: hCG-trigger of sturing via LH-tests en echo.
  • Sperma-voorbewerking: Swim-up of dichtheidsgradiënt; rapportage van concentratie en motiliteit na voorbereiding.
  • Inseminatie: Inbrengen van het monster met een flexibele katheter; de ingreep duurt enkele minuten en is meestal weinig pijnlijk.
  • Nazorg: Dagelijkse activiteiten kunnen doorgaans direct worden hervat; progesteronondersteuning verschilt per centrum.
  • Test: Zwangerschapstest circa 10–14 dagen na IUI.

Een nuchter overzicht van stappen en succesfactoren biedt de HFEA.

Timing & stimulatie

Het tijdstip is cruciaal: IUI vindt meestal 24–36 uur na een hCG-trigger plaats of rond de spontane LH-piek. Milde stimulatie kan de kans per cyclus vergroten, maar vereist intensieve monitoring om het meerlingrisico te beperken. Richtlijnen adviseren terughoudende doseringen, duidelijke stopcriteria bij te veel follikels en een beperkt aantal cycli voordat een methodewissel wordt overwogen (zie NICE).

Risico’s & veiligheid

IUI geldt als een veilige procedure. Het belangrijkste aandachtspunt is een meerlingzwangerschap bij een excessief aantal follikels onder stimulatie. Andere, zeldzame risico’s zijn infectie, krampen of lichte bloeding na passage van de katheter. Goede praktijk omvat aseptische techniek, terughoudende stimulatie, afbreken bij te veel follikels en transparante counseling over baten en grenzen. Een compacte risicosamenvatting staat bij NHS Inform.

Vergelijking: ICI · IUI · IVF · ICSI

CriteriumICIIUIIVFICSI
SettingLage drempel; plaatsing nabij de cervixKlinisch; gewassen monster in de baarmoederKliniek + laboratorium; bevruchting in het labKliniek + laboratorium; micro-injectie per eicel
MonsterOnbewerkt of eenvoudig gewassenGewassen en geselecteerdVoorbereid; co-incubatieEen enkele zaadcel wordt geïnjecteerd
Succes per cyclusEerder laag; sterk timingafhankelijkMatig; afhankelijk van leeftijd/diagnoseHoger dan IUI; leeftijdsafhankelijkVergelijkbaar met IVF; voordeel bij uitgesproken mannelijke factor
ComplexiteitLaagLaag–middenMidden–hoogHoog (micromanipulatie)
Belangrijkste risico’sKlein; hygiëne/tests cruciaalMeerlingrisico bij stimulatieOHSS, procedurele risico’s, meerlingenAls IVF + potentiële celschade
Typische toepassingInstapoptie zonder ernstige factorenOnverklaarde infertiliteit, milde mannelijke factoren, donorzaadTubaire factoren, endometriose, mislukte IUIUitgesproken mannelijke factor, bevruchtingsfalen

Richtlijnen adviseren een stapsgewijze aanpak: meerdere goed geplande IUI-cycli en –bij uitblijvend succes– een gestructureerde overgang naar IVF/ICSI.

Planning & volgende stap

  • Indicatie en alternatieven duidelijk definiëren; verwachtingen realistisch bespreken.
  • Cyclusstrategie bepalen (natuurlijke IUI vs. milde stimulatie); stopcriteria bij te veel follikels.
  • Vooraf het aantal geplande IUI-cycli afspreken en het moment voor een methodewissel vastleggen.
  • Laboratoriumkwaliteit navragen: verslag van de voorbereiding met concentratie en motiliteit na wassen.
  • Leefstijlfactoren optimaliseren (nicotine, alcohol, BMI, slaap, beweging) – kleine effecten tellen op.

RattleStork – IUI goed georganiseerd

RattleStork is geen kliniek en vervangt geen medisch advies. Het platform ondersteunt bij de persoonlijke organisatie rond IUI: geverifieerde profielen en veilig contact, privé-notities over afspraken, medicatie en vragen aan het behandelteam, plus eenvoudige checklists voor timing en consulten. Zo blijven informatie en afspraken gebundeld – van het eerste gesprek tot aan de testuitslag.

RattleStork-app met geverifieerde profielen, veilige uitwisseling en privé-notities voor IUI-planning
RattleStork: vind steun, structureer informatie en neem IUI-beslissingen goed voorbereid.

Conclusie

IUI is een weinig belastende procedure met een matige kans op succes per cyclus. Ze is vooral geschikt bij onverklaarde infertiliteit, milde mannelijke factoren en behandelingen met donorzaad. Doorslaggevend zijn precieze timing, terughoudende stimulatie, duidelijke stopcriteria en transparante informatie. Blijft succes uit na meerdere goed geplande cycli, dan is samen met het centrum een overstap naar IVF/ICSI te overwegen.

Disclaimer: De inhoud van RattleStork wordt uitsluitend verstrekt voor algemene informatie- en educatieve doeleinden. Het vormt geen medisch, juridisch of professioneel advies; er wordt geen specifiek resultaat gegarandeerd. Gebruik van deze informatie is op eigen risico. Zie onze volledige disclaimer.

Frequently Asked Questions (FAQ)

Bij IUI wordt een in het laboratorium gewassen en geconcentreerd spermamonster via een dunne katheter direct in de baarmoeder gebracht, zodat beweeglijke zaadcellen de eileider sneller bereiken terwijl de bevruchting in het lichaam plaatsvindt.

IUI is vaak geschikt bij onverklaarde infertiliteit, milde mannelijke factoren, cervixfactoren, pijn of problemen bij gemeenschap en bij gebruik van donorzaad, mits minstens één eileider doorgankelijk is en er een ovulatie plaatsvindt.

Nee, IUI kan in de natuurlijke cyclus plaatsvinden, maar wordt vaak gecombineerd met milde stimulatie om betrouwbare follikelgroei en precieze timing te bereiken; het meerlingrisico moet met intensieve monitoring worden beperkt.

De timing volgt de spontane LH-piek of een hCG-trigger; de ingreep vindt doorgaans 24 tot 36 uur na het bevestigde ovulatiesignaal plaats en wordt afgestemd met echo en hormooncontroles.

Vaak worden twee tot vier goed geplande cycli geadviseerd voordat een methodewissel wordt overwogen, omdat de matige kansen per cyclus cumuleren, terwijl leeftijd en bevindingen het moment voor vervolgstappen bepalen.

Het slagingspercentage varieert naar leeftijd, diagnose, spermakwaliteit, stimulatie en timing; centra geven meestal bandbreedtes per leeftijd en context, waardoor een individuele prognose nuttiger is dan één algemeen percentage.

Minstens één doorgankelijke eileider, een betrouwbare ovulatie, een voldoende aantal progressief beweeglijke zaadcellen na voorbereiding en het ontbreken van acute infecties gelden als centrale vereisten voor een zinvolle IUI.

De procedure is meestal kort en goed te verdragen; lichte krampen of een drukkend gevoel kunnen voorkomen, en dagelijkse activiteiten zijn doorgaans direct weer mogelijk.

Het belangrijkste risico is een meerlingzwangerschap bij te sterke stimulatie; zeldzaam zijn infecties of lichte bloedingen na katheterpassage; zorgvuldige monitoring en conservatieve doelen verlagen deze risico’s duidelijk.

Luteaal-fase-ondersteuning wordt in sommige protocollen toegepast; de keuze hangt af van stimulatie, bevindingen en centrumpraktijk, omdat het nut niet in alle situaties gelijk is.

Ja, vaak wordt twee tot drie dagen aanbevolen, omdat dit de balans tussen concentratie en beweeglijkheid na voorbereiding ondersteunt; volg altijd de specifieke instructies van het laboratorium.

Ja, IUI is een gangbare procedure met donorzaad, met vastgelegde screening-, traceerbaarheids- en toestemmingsprocessen; het monster wordt vóór inseminatie volgens laboratoriumnorm voorbereid.

Bij afgesloten eileiders, sterk afwijkend spermiogram, uitblijvend succes na meerdere IUI’s of een complexe oorzakenmix wordt vaak IVF of ICSI geadviseerd om bevruchting en embryo-ontwikkeling in het lab gericht te ondersteunen.

Lichte tot normale dagelijkse activiteiten zijn doorgaans meteen mogelijk; van intensieve inspanning in de eerste dagen wordt vaak afgeraden, terwijl matige beweging meestal geen probleem is, tenzij het behandelteam anders adviseert.