Zelf-inseminatie (synoniemen: thuisinseminatie, zelf insemineren) is de huiselijke variant van intracervicale inseminatie (ICI). Vers sperma wordt opgevangen in een schoon, bij voorkeur steriel potje en met een naaldloze spuit rustig in de vagina ingebracht, dicht bij de baarmoederhals. Deze gids bundelt het proces, realistische slagingskansen, veilig werken en de belangrijkste aandachtspunten voor Nederland – kort, helder, praktisch.
Wat zelfinseminatie kenmerkt
De donor ejaculeert rechtstreeks in een steriel potje. De sample wordt daarna langzaam en voorzichtig met een spuit zonder naald ingebracht, zo dicht mogelijk bij de baarmoederhals. Anders dan in de kliniek (IUI/IVF) vindt er thuis geen laboratoriumbewerking van het sperma plaats – dat is eenvoudig en betaalbaar, maar vraagt om schone werkwijze en goed timinggevoel.
Voordelen en nadelen in één oogopslag
Voordelen
- Privé, discreet en relatief laag in kosten
- Flexibel plannen zonder ziekenhuisafspraken
- Eigen regie over het proces in de vertrouwde thuisomgeving
Nadelen
- Beperkte evidence voor slagingspercentages in de thuissituatie
- Geen laboratoriumbewerking of kwaliteitscontrole van het sperma
- Juridische zaken (afstamming, erkenning, gezag) moet je vooraf goed regelen
Slagingskansen realistisch inschatten
Voor ICI thuis zijn weinig robuuste studies beschikbaar. In de praktijk wordt vaak een bandbreedte van circa vijf tot vijftien procent per cyclus genoemd bij goede timing en nette hygiëne. Ter vergelijking: IUI in de kliniek werkt met gewassen sperma en medische timing en zit gemiddeld wat hoger per cyclus; IVF nog hoger, maar is ingrijpender en duurder. Reken op meerdere cycli en optimaliseer elke stap.
Zelfinseminatie stap voor stap
- Was je handen zorgvuldig, maak het werkvlak schoon en leg eenmalige materialen klaar.
- De donor ejaculeert rechtstreeks in een steriel opvangpotje.
- Laat het sperma ongeveer tien tot vijftien minuten op kamertemperatuur liquefiëren.
- Trek de sample langzaam op in een spuit van 5–10 ml en voorkom grote luchtbellen.
- Ga op je rug liggen met licht verhoogde heupen; breng de spuit drie tot vijf centimeter in en druk de vloeistof rustig uit.
- Blijf twintig tot dertig minuten ontspannen liggen.
Werk vlot, vermijd schudden en extreme warmte of kou. Gebruik de sample bij voorkeur binnen dertig minuten en uiterlijk binnen ongeveer zestig minuten.
Praktische timingtips
- Insemineren kort na een positieve LH-test; optioneel een tweede poging ongeveer twaalf uur later om het ovulatievenster beter te dekken.
- Hanteer de sample voorzichtig op kamertemperatuur; niet koelen of verhitten.
- Gebruik alleen een spermavriendelijk glijmiddel wanneer nodig – standaard glijmiddelen kunnen zaadcellen nadelig beïnvloeden.
- Leg cyclusdata, LH-tests en inseminatiemomenten vast om patronen te herkennen en te verbeteren.
Zelfinseminatie vergeleken met IUI en IVF
| Methode | Locatie | Bewerking | Gebruikelijke inschatting | Bijzonderheden |
|---|---|---|---|---|
| Zelfinseminatie (ICI, thuis) | Thuis | Nee | Praktijkwaarden grofweg 5–15% per cyclus (beperkte evidence) | Privé en betaalbaar; hygiëne, timing en afspraken regel je zelf |
| IUI | Kliniek | Ja | Gemiddeld lager dan IVF; vaak meerdere cycli | Medische begeleiding en vaste kwaliteitsstandaarden |
| IVF | Kliniek | Ja | Hogere slagingskans per cyclus, afhankelijk van leeftijd en indicatie | Ingrijpender en duurder, maar planbaar traject |
Veiligheid en tests
Vraag de donor om recente negatieve uitslagen voor veelvoorkomende soa’s (zoals hiv, hepatitis B/C, syfilis, chlamydia, gonorroe). Gebruik uitsluitend eenmalige, schone materialen, was handen en desinfecteer het werkvlak. Stop bij pijn, koorts of ongewone klachten en neem contact op met een arts.
Juridische aandachtspunten in Nederland
Thuisinseminatie is toegestaan. Bij trajecten via kliniek of spermabank geldt de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting (2004): anonieme donatie is in de klinische setting niet toegestaan en kinderen hebben later recht op donorinformatie. Werk je met een bekende donor, leg dan afspraken schriftelijk vast (erkenning, gezag, omgang, financiële afspraken) en laat een donorcontract bij voorkeur toetsen door een familierechtadvocaat. Routes naar juridisch ouderschap kunnen verschillen per situatie (bijv. solomoeder, lesbisch koppel, donorstatus) – informeer tijdig bij gemeente, notaris of advocaat. Controleer vooraf ook kosten en eventuele leveringsmogelijkheden van donorsperma, plus de gevolgen voor afstamming en erkenning.
Wanneer medische hulp zoeken
- Onder 35 jaar: geen zwangerschap na twaalf maanden goed getimede pogingen
- Vanaf 35 jaar: al na ongeveer zes maanden laten nakijken
- Direct bij duidelijke cyclusstoornissen, pijn, koorts of bekende aandoeningen zoals endometriose of schildklierproblemen
Conclusie
Zelfinseminatie is een eenvoudige, zelfgestuurde route naar een kinderwens – mits je schoon werkt, het vruchtbare venster treft en de sample snel gebruikt. Regel gezondheidsbescherming en juridische afspraken vooraf, documenteer je cyclus en blijf rustig: zo wordt een eenvoudig thuisproces een eerlijke kans met een plan.