Zelfinseminatie (ook: zelf-inseminatie, thuisinseminatie, zelf insemineren) is de huiselijke variant van intracervicale inseminatie (ICI): vers sperma in een steriel potje opvangen en met een naaldloze spuit of zacht inseminatierietje/katheter rustig in de vagina plaatsen, dicht bij de baarmoederhals. Deze gids behandelt hoe het werkt, welke materialen je nodig hebt, realistische slagingskansen, timing, kosten, veiligheid en juridische aandachtspunten. Handig als je wilt zwanger worden zonder seks of met donorsperma wilt starten.
Wat is zelfinseminatie (ICI)?
Bij ICI wordt sperma aan de ingang van de baarmoederhals geplaatst. In tegenstelling tot IUI (intra-uteriene inseminatie) of IVF (in-vitrofertilisatie) is er thuis geen labbewerking (wassen/selecteren) van het sperma. Dat maakt ICI laagdrempelig en betaalbaar, maar de slagingskans per cyclus is gemiddeld lager dan bij klinische methoden.
Wil je een neutrale referentie over IUI? De Britse toezichthouder HFEA legt het patiëntvriendelijk uit: HFEA – Intrauterine insemination (IUI). Over het vruchtbare venster binnen je cyclus heeft de NHS een helder overzicht: NHS – Fertility in the menstrual cycle.
Benodigdheden & kit (spuit/“rietje”)
- Steriel opvangpotje (urinebeker/monstercontainer, eenmalig gebruik).
- Naaldloze spuit 5–10 ml (liefst luer-lock) óf een zachte inseminatie-katheter/rietje.
- LH-ovulatietesten (strip of digitaal) voor timing.
- Spermavriendelijk glijmiddel (alleen gebruiken als het echt nodig is).
- Eenmalige handschoenen, desinfectans, timer/stopwatch.
Vermijd speeksel, standaard glijmiddelen en condooms met spermiciden – die kunnen zaadcellen schaden. Basisprincipes voor hanteren en beoordelen van sperma vind je in het handboek van de WHO (2021): WHO Laboratory Manual for the Examination and Processing of Human Semen.
Slagingskansen & aantal pogingen
Voor zelfinseminatie thuis is de wetenschappelijke literatuur beperkt; in de praktijk wordt vaak een bandbreedte van circa 5–15% per cyclus genoemd bij goede timing en hygiëne. Resultaten hangen af van leeftijd, spermakwaliteit, nauwkeurige timing en het aantal pogingen. Een realistische tijdlijn “hoe lang duurt het gemiddeld” geeft de NHS: How long it takes to get pregnant. Voor de context van klinische opties zie de HFEA-overzichten: Explore fertility treatments.
Stappenplan: thuis insemineren
- Voorbereiden: was je handen, maak het werkvlak schoon en leg steriele eenmalige materialen klaar.
- Opvangen: de donor ejaculeert rechtstreeks in het steriele potje (dus geen condoom, speeksel of standaard glijmiddel).
- Liquefactie: laat de sample 10–15 min op kamertemperatuur vloeibaarder worden.
- Opzuigen: trek 5–10 ml langzaam op in de spuit; tik grote luchtbellen rustig weg.
- Inbrengen: ga op je rug liggen met licht verhoogde heupen (kussen onder het bekken). Breng de spuit/katheter 3–5 cm in en druk zeer langzaam uit richting de baarmoederhals.
- Rust: blijf 20–30 min ontspannen liggen.
Belangrijk: werk voorzichtig én vlot; niet schudden; geen directe hitte of koeling; gebruik binnen ±30 min na opvangen (uiterlijk rond 60 min). Deze vensters sluiten aan bij de WHO-standaard (manual).
Timing & praktische tips
- Eerste poging binnen 6–12 uur na een positieve LH-test; tweede poging ongeveer 12 uur later om het ovulatievenster beter te dekken.
- Houd de sample rond kamertemperatuur; duw de plunger rustig – geen hoge druk.
- Gebruik uitsluitend spermavriendelijk glijmiddel en alleen als het echt moet.
- Noteer cyclusdata, LH-uitslagen en inseminatietijden om je timing per cyclus te verfijnen (zelfinseminatie tips).
De basis van “vruchtbare dagen” staat helder uitgelegd bij de NHS: Fertility in the menstrual cycle.
Kosten & verzending van donorsperma
- Thuis-kit (potje, spuit/katheter, LH-strips): in de regel laag geprijsd bij apotheek/medische webshop.
- IUI in de kliniek: kosten variëren per centrum en medicatietraject.
- IVF: duidelijk duurder; totaalprijs hangt af van pakket en medicatie.
Verzending van donorsperma: erkende spermabanken leveren doorgaans aan klinieken en werken onder de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting. Vraag altijd vooraf naar leveringsvoorwaarden en wettelijke eisen (donoridentificatie, registratie, counseling). Overheidsuitleg: Rijksoverheid – Donorgegevens bij kunstmatige bevruchting.
Vergelijking: thuis vs. IUI vs. IVF
| Methode | Locatie | Lab-bewerking | Inschatting per cyclus | Wat onthouden |
|---|---|---|---|---|
| Zelfinseminatie (ICI, thuis) | Thuis | Nee | ± 5–15% (praktijkwaarden; beperkte evidence) | Betaalbaar/privé; timing & hygiëne zijn doorslaggevend |
| IUI (intra-uterien) | Kliniek | Ja | Gemiddeld hoger dan thuis; vaak meerdere cycli | Gewassen sperma, medische timing; zie HFEA IUI |
| IVF | Kliniek | Ja | Relatief het hoogst (afhankelijk van leeftijd/indicatie) | Ingrijpender & duurder, maar strak georganiseerd traject |
Veiligheid, soa-screening & hygiëne
Werk je met een bekende donor? Vraag recente negatieve soa-uitslagen (hiv, hepatitis B/C, syfilis, chlamydia, gonorroe). Basisteksten over soa’s: RIVM – Soa. Gebruik uitsluitend steriele eenmalige materialen en een schoon werkvlak; stop bij pijn, koorts of ongewone klachten en neem contact op met je (huis)arts. Achtergrond over onvruchtbaarheid wereldwijd: WHO – Infertility fact sheet.
Juridische punten in Nederland
Trajecten met kliniek/spermabank vallen onder de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting (WDKB, 2004): anonieme donatie in de klinische setting is verboden; kinderen hebben later recht op donorinformatie. Overheidsduiding en routekaart: Rijksoverheid – Donorgegevens bij kunstmatige bevruchting.
Bij zelf thuis insemineren met een bekende donor regel je zélf de afspraken. Leg vóór de start schriftelijk vast: erkenning, gezag, omgang en financiën. Laat dit bij voorkeur toetsen door een familierechtadvocaat of notaris. Routes naar juridisch ouderschap verschillen per situatie (solomoeder, lesbisch koppel, donorstatus) – informeer tijdig bij gemeente en juridisch adviseur.
Wanneer naar de arts
- < 35 jaar: geen zwangerschap na 12 maanden goed getimede pogingen.
- ≥ 35 jaar: laat het al na ± 6 maanden beoordelen.
- Direct bij duidelijke cyclusstoornissen, vermoeden van anovulatie, hevige pijn/koorts of aandoeningen zoals endometriose, PCOS of schildklierproblemen.
De kern van het vruchtbare venster kun je hier snel opfrissen: NHS – Fertility in the menstrual cycle.
Conclusie
Zelfinseminatie is een betaalbare, discrete en zelf te regisseren route om zwanger te worden zonder seks. Je vergroot je kans door te werken met steriele materialen, de sample voorzichtig en snel te hanteren, het ovulatievenster goed te raken en juridische afspraken vooraf te regelen. Documenteer je cyclus en optimaliseer per ronde; schakel medische en juridische expertise in waar nodig.