Kadın Biyolojik Saati – 35 Yaş Sonrası Fertilite, Over Rezervi ve Oosit Kalitesi

Otuzlu yaşların başından itibaren kadın fertilitesi azalmaya başlar, 35 sonrası ise bu düşüş belirgin şekilde hızlanır. 40 yaşında bir siklusta doğal gebelik şansı %5’in altına iner. Over rezervini erken dönemde kontrol ettiren ve yaşam tarzı değişikliklerinden sosyal dondurmaya kadar hedefe yönelik adımlar atan kişiler, seçeneklerini önemli ölçüde artırabilir.

Over Rezervi (AMH ve AFC) – Biyolojik Tasarruf Hesabınız

Doğumda yaklaşık bir milyon folikül (oosit öncülü) vardır; ilk adet kanamasına gelindiğinde bunların yaklaşık 300.000’i kalır. O günden itibaren “tutar”ınız her ay azalır: binlerce folikül kaybolur, genellikle sadece biri olgunlaşır. Rezervinizin boyutunu gösteren iki değer:

• AMH (Anti-Müller Hormonu): ≥ 1 ng/ml olumlu, < 0,7 ng/ml düşük kabul edilir.
• Antral Folikül Sayımı (AFC): ultrason görüntüsünde her overde 5–7 küçük folikül normaldir.

Siklus başında yüksek FSH düzeyi, overlerin daha güçlü uyarılması gerektiğine işaret edebilir.

Yaş ve Oosit Kalitesi: Overde Neler Olur?

• Folikül Kaybı: 30’lu yaşların ortalarından itibaren yıllık %5’e kadar azalma yaşanır.
• Kromozomal Hatalar: Down sendromu gibi trisomi riskleri yaşla birlikte artar.
• Mitokondriyal Yaşlanma: daha yaşlı mitokondriler az enerji üretir, embriyo gelişimini olumsuz etkileyebilir.
• Hormonel Değişimler: östradiol azalırken FSH artışı siklusu kısaltır, implantasyon penceresini daraltır.

35 Yaş Üstü Fertilite: Rakamlar ve Gerçekler

Doğal gebelik şansı/siklus: 30 altı ~%25–30; 35’te ~%15; 40 üstü < %5.
Düşük oranı: 30 altı ~%10; 40 üstü ~%34.
IVF canlı doğum oranı (ABD 2024): CDC’ye göre < 35’te %41; 38–40 yaşta %23; 42 üstü < %10. CDC Ulusal Özeti.
Küresel infertilite: her 6 çiftten biri infertilite yaşar. WHO İnfertilite Bilgi Sayfası.

Oosit Kalitesini Güçlendirme – Neler Yapabilirsiniz?

• Sigarayı Bırakın: nikotin overlere giden kan akımını azaltır, yaşlanmayı hızlandırır.
• Sağlıklı Kilo: BKİ 19–25 hormon dengesini destekler; aşırı kilo veya zayıflık oosit gelişimini zorlaştırır.
• Alkollü İçkiyi Sınırlayın: haftada bir bardaktan fazlası fertilizasyon oranını düşürebilir.
• Uyku ve Vardiyalı Çalışma: düzenli uyku hormonları dengeler; gece vardiyalarından kaçının.
• Toksinlerden Kaçının: BPA, pestisit ve ağır metaller endokrin sistemi bozar – cam, paslanmaz çelik ve organik ürünleri tercih edin.
• Partner Kontrolü: vakaların üçte birinde sperm kalitesi sınırlayıcıdır – sperm analizi net bilgi verir.

Fertilite Testi – AMH, AFC & Döngü Takibi

• AMH Kan Testi: rezerv değerlendirmesi (yakl. 700–1.000 TL).
• AFC Ultrason: antral folikül sayımı (yakl. 1.200–1.500 TL).
• Döngü Takibi: bazal vücut ısısı, LH testleri veya giyilebilir cihazlarla ovulasyon modeliniz ortaya çıkar.
• Genetik Testler (PGT-A): IVF sırasında aneuploid riskini azaltır.

Social Freezing – Süreç, Başarı Oranları & Maliyetler

Süreç

1. 10–12 gün günlük hormon enjeksiyonlarıyla stimulasyon
2. Düzenli USG ve hormon kontrolleri
3. Kısa sedasyon altında oosit toplama (yakl. 15 dk)
4. Oositlerin −196 °C’de vitrifikasyonu

Başarı Oranları

35 altı: canlı gebelik için ort. 12–20 oosit gerekir (~%40).
38 üstü: oosit başına başarı < %10.

Maliyetler

• Stimulasyon döngüsü: 30.000–45.000 TL
• Yıllık saklama: 2.000–3.000 TL
• Sigorta yalnızca tıbbi endikasyonda karşılar

Yasal Çerçeve

Türkiye’de donmuş oositler yalnızca kadının kendisi tarafından kullanılabilir; oosit donasyonu yasaktır. Diğer ülkelerde farklı düzenlemeler bulunabilir.

Önceden Var Olan Hastalıklar & Risk Faktörleri

Yaş tek etken değildir: çeşitli hastalıklar fertilitenizi daha da etkileyebilir.

Endometriozis: rahim iç tabakası dışına yerleşen doku yapışıklık ve ağrı yapar; tanı USG veya laparoskopiyle konur.

PCOS (Polikistik Over Sendromu): çok sayıda kist, düzensiz döngü ve insülin direnci; hormonal profil tanıyı netleştirir.

Tiroit Bozuklukları: hipotiroidi veya hipertiroidi ovulasyonu engeller; TSH, T3 ve T4 testleri bilgi verir.

Koagülasyon Bozuklukları: Faktör V Leiden gibi trombofili riskli düşükleri artırır; panel taraması gerekebilir.

Risk faktörü tespit ettiyseniz, üreme tıbbı uzmanına danışın – erken tanı ve bireyselleştirilmiş tedavi şansınızı artırır.

Bugünden İtibaren Planınız

1. Değerleri Kontrol Edin: gelecek döngünüzde AMH ve AFC testi yaptırın.
2. Klinik Danışmanlığı: 35 üstü ve 6 ay gebe kalamama durumunda infertilite kliniğine başvurun.
3. Social Freezing’i Değerlendirin: çocuk planınız 35–37 sonrası ise göz önünde bulundurun.
4. 90 Günlük Plan: beslenme, egzersiz, stres yönetimi ve sigarayı bırakma.
5. RattleStork Uygulamasını Kullanın: döngünüzü takip edin, uzman yorumu alın veya donör bulun.

RattleStork ile Sperm Bağışı – Partner Gerektirmeyen Seçenek

Oosit kalitesi tek başına yeterli değilse veya partneriniz yoksa, sperm bağışı aile kurma hayalinizi gerçekleştirebilir. RattleStork ile onaylı donör profillerine ulaşın ve anonim bağış, eş-ebeveynlik veya evde inseminasyon seçeneklerinden birini seçin.

Sonuç

Biyolojik saati durduramazsınız; ancak rezervinizi öğrenerek, yaşam tarzınızı optimize ederek ve sosyal dondurma ya da sperm bağışı gibi seçenekleri değerlendirerek şansınızı önemli ölçüde artırabilirsiniz. RattleStork, kanıta dayalı bilgi, pratik araçlar ve aktif bir toplulukla yanınızda.