Türkiye’de Co-parenting: modern aile modeli, hukuki çerçeve ve pratik rehber

Yazarın fotoğrafı
Zappelphilipp Marx•
Türkiye’de bir çocuğun haftalık programını birlikte planlayan iki ebeveyn

Türkiye’de giderek daha fazla aile co-parenting yaklaşımını benimsiyor: romantik ilişki gerekmeksizin bir çocuğun bakım ve sorumluluklarını bilinçli şekilde paylaşmak. Bu model öngörülebilirlik, ortak karar alma ve esnekliği birleştirir; pusulası daima çocuğun üstün yararıdır.

Co-parenting nedir

Temelinde açık rol ve sorumluluk paylaşımı vardır: günlük bakım, sağlık ve eğitim gibi önemli konularda karar süreçleri, masrafların paylaşımı ve iletişim kuralları. Mutabakatları mutlaka yazılı hale getirin ve çocuğun ihtiyaçları değiştikçe düzenli aralıklarla gözden geçirin.

Avantajlar

Az sayıda net kural, hem çocuk hem yetişkinler için büyük fark yaratır.

  • Paylaşılan sorumluluk: zaman, görev ve maliyetler daha adil dağılır.
  • Çocuk için istikrar: tutarlı yetişkin figürleri ve öngörülebilir rutin.
  • Daha sağlıklı kararlar: kritik konular hazırlıkla ve birlikte karara bağlanır.
  • İş–aile dengesi: vardiya, yolculuk ve aktiviteler daha kolay planlanır.
  • Çok yönlü gelişim: farklı bakış ve beceriler güvenli bir çevrede deneyimlenir.

Bakım modelleri

Modeli çocuğun yaşı, evler arası mesafe ve çalışma saatlerinize göre seçin.

  • Ağırlıklı ikamet: çocuk çoğunlukla bir evde yaşar; diğeriyle düzenli kişisel ilişki takvimi uygulanır.
  • Dönüşümlü düzen (≈50:50): iki evde yakın süre; iyi planlama ve temel eşyaların ikilenmesi gerekir.
  • “Yuva” modeli: çocuk aynı evde kalır, yetişkinler dönüşümlü kalır; çocuk için sakin, yetişkinler için lojistik olarak daha zorlu.

En iyi model, uzun vadede sürdürülebilen ve çocuğun yararını somut olarak gözetendir.

Günlük düzen ve organizasyon

Evler arası geçiş arttıkça, sistematik çalışma sürtüşmeyi azaltır.

  • Haftalık kısa kontrol (15 dk): takvim, okul, sağlık ve etkinliklerin paylaşımı.
  • Teslim–tesellüm: sabit zaman aralıkları, nötr buluşma noktası, kısa eşya–bilgi listesi.
  • Görev matrisi: sağlık, okul, resmi yazışmalar, etkinlik ve alışverişten kimin sorumlu olduğu açık olsun.
  • Ortak klasör: kimlik, poliçe, not dökümleri ve izin belgelerinin dijital kopyalarına iki taraf da erişsin.
  • Değişiklik kuralı: taşınma, vardiya değişimi, seyahat gibi durumlarda önceden haber ve hızlı plan güncellemesi.

Parenting Plan

Kısa ama “canlı” bir plan, uyuşmazlıkların çoğunu başlamadan çözer ve ortak rotayı korur.

  • Haftalık ritim ile tatil–bayram paylaşımı.
  • Finans ilkeleri: rutin giderler, olağanüstü masraflar ve yedek akçe.
  • İletişim: kanallar, yanıt süreleri, karar notları.
  • Çözüm basamakları: doğrudan görüşme → aile danışmanlığı/uzman desteği → hukuki danışma/aile mahkemesi.
  • 6 ayda bir gözden geçirme ve basit revizyon usulü.

Uyuşmazlıkların çözümü

Nötr bir üçüncü kişi (aile danışmanı, psikolog veya baro adli yardım yönlendirmesi) duygu yükünü azaltır ve çocuk odaklı somut çözümler üretir. Anlaşma sağlanamazsa aile mahkemesi yoluyla ayrıntılı düzenlemeler yapılabilir; süreç ve başvuru yolları için Adalet Bakanlığı ve bölgenizdeki adliyelerin bilgilendirmelerini inceleyin.

Hukuki çerçeve (TR)

Türk hukukunda temel alanlar velayet ve ana–babanın hak–yükümlülükleri, kişisel ilişki (görüşme) ve nafakadır; tüm değerlendirmeler çocuğun üstün yararı esas alınarak yapılır. Ayrıntılı hükümler Türk Medeni Kanunu (TMK)’nda yer alır.

  • Velayet ve kararlar: hangi kararların birlikte, hangilerinin tek başına alınacağı, çocuğun yaşı ve ihtiyaçlarına göre planlanabilir; anlaşma yoksa mahkeme belirler.
  • Kişisel ilişki: takvim, yer ve iletişim biçimi netleştirilir; ihlal halinde mahkeme uyarlama ve yaptırım uygulayabilir.
  • Nafaka: çocuğun ihtiyaçları ve tarafların mali gücü dikkate alınır; değişen koşullarda artırma–azaltma talep edilebilir.
Türkiye’de velayet, kişisel ilişki ve nafaka konularında hukuki danışmanlık
Mutabakatları yazılı hale getirin, gerektiğinde uzman görüşü alın. Her adım, çocuğun üstün yararını gözetmelidir.

Uygulamada ihtiyaç duyacağınız birçok işlem e-Devlet ve adliye rehberlerinde açıklanır; temel kaynak olarak Adalet Bakanlığı ve Mevzuat Bilgi Sistemini takip edin.

Finans ve nafaka

Nafaka tutarını çocuğun yaşı, eğitim–sağlık giderleri ve tarafların gelir–gider dengesi belirler. Ödemeleri kayıt altına alın; gelir değişikliği veya ihtiyaç artışında uyarlama davası gündeme gelebilir.

  • Olağanüstü giderler: sağlık, okul, spor–sanat gibi kalemlerde oran ve ön bildirim eşiğini önceden belirleyin.
  • Şeffaflık: tekrar eden çocuk giderleri için ortak hesap veya paylaşımlı bütçe tablosu anlaşmazlıkları azaltır.

Velayet ve evrak

Her iki yetişkinin de hızlı hareket edebilmesi için belgeleri düzenli tutun.

  • Kararlar ve anlaşmalar: mahkeme kararları, güncel parenting plan ve son revizyonlar.
  • Kimlik ve sağlık: doğum belgesi, T.C. kimlik/pasaport, sağlık sigortası, aşı–sağlık kayıtları, okul sistemlerine giriş bilgileri.
  • Dijital erişim: bulutta paylaşılan klasör ve net yetkilendirme.

Seyahat, sağlık ve izinler

Doğru belgeler sınır, sağlık kurumu ve okulda zaman kazandırır.

  • Çocuk pasaportu: başvuru ve randevu süreçleri için Nüfus ve Vatandaşlık İşleri duyurularını takip edin.
  • Tek ebeveynle seyahat: Türkiye çıkışında genel bir muvafakatname zorunluluğu bulunmasa da birçok ülke/havayolu yazılı izin isteyebilir; seyahat öncesi ülke ve hava yolu şartlarını kontrol edin.
  • Tıbbi onam: planlı işlemlerde veli onamı aranır; acilde hayatı koruyucu işlemler önceliklidir. İlke ve uygulamalar için Sağlık Bakanlığı hasta hakları sayfalarını izleyin.

Mahremiyet ve okul

Ortak bir dijital politika, çocuğun verilerini ve günlük düzenini korur.

  • Fotoğraf ve sosyal medya: neyin, nerede, ne kadar süreyle paylaşılacağını önceden kararlaştırın.
  • Cihazlar ve ekran süresi: yaşa uygun içerik ve iki evde de tutarlı ebeveyn denetimi uygulayın.
  • Kişisel veriler:KVKK ilkelerine uygun şekilde veri minimizasyonu ve erişim kontrolü sağlayın.
  • Okul iletişimi: her iki yetişkin için de aynı iletişim bilgileri ve okul portallarına erişim tanımlansın.

Uygun eş ebeveyni bulma

Uyum; değerler, gerçekçi takvimler, iletişim tarzı, mesafe ve güvenilirlikte yatar. Uzun vadeli taahhüt öncesi, deneme dönemi ve belirlenmiş gözden geçirme tarihleri planlayın.

RattleStork

RattleStork, modern aile vizyonunu paylaşan kişileri bir araya getirir. Doğrulanmış profiller, güvenli mesajlaşma ve ortak planlama araçları; ilk temastan imzalı plana kadar şeffaflık sağlar — co-parenting, sperm bağışı veya LGBTQ+ aileler için uygundur.

RattleStork — co-parenting ve güvenli donör eşleşmeleri için uygulama
RattleStork: doğrulanmış profiller, güvenli iletişim ve ortak planlama — bugünün aileleri için.

Sonuç

Co-parenting, Türkiye’de aile yaşamını pratik, istikrarlı ve adil biçimde organize etmenin etkili bir yoludur. Yazılı anlaşmalar, hukuki çerçeveyi bilme ve düzenli iletişim sayesinde çocuk güvenli bir ortamda büyür; yetişkinler sorumluluğu öngörülebilir ve çocuk odaklı bir şekilde paylaşır.

Feragat: RattleStork içeriği yalnızca genel bilgilendirme ve eğitim amaçlıdır. Tıbbi, hukuki veya profesyonel tavsiye niteliği taşımaz; belirli bir sonuç garanti edilmez. Bu bilgilerin kullanımı kendi sorumluluğunuzdadır. Ayrıntılar için bkz. tam feragat metni.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

İki ya da daha fazla yetişkinin romantik ilişki şartı olmadan bir çocuğun günlük bakımını ve önemli kararlarını birlikte üstlendiği, kısa bir yazılı plan, öngörülebilir rutinler, şeffaf finans ve düzenli iletişim üzerine kurulu, çocuğun yararını merkeze alan bilinçli bir anlaşmadır.

Ayrı yaşayan ebeveynler, ebeveynlik planı olan bekar yetişkinler ve romantik olmayan işbirlikleri için değerlidir; değerler, beklentiler, mesafe, çalışma saatleri ve katılım düzeyi uyumlu ve uzun vadede sürdürülebilir ise çocuk için istikrar, yetişkinler için yönetilebilir bir düzen sağlar.

Evet, roller, yetkiler ve bilgi akışı net tanımlandığında ve temsil, onam ile yedekleme mekanizmaları kurulduğunda mümkündür; böylece hastalık, seyahat veya vardiya gibi geçici yokluklarda bakım kesintiye uğramaz ve çocuğun düzeni korunur.

Co-parenting, çift ilişkisi ile ebeveyn rolünü ayırır; yazılı plan, yapılandırılmış rutin ve düzenli gözden geçirme üzerine kurulur, oysa geleneksel düzenlemeler çoğu zaman gayriresmidir ve günlük yanlış anlamaların sürmesine izin vererek çocuğun iki ev arasındaki öngörülebilirlik ihtiyacını zayıflatabilir.

Kısa ve açık bir plan yararlıdır çünkü haftalık program ve tatilleri, karar alma mantığını, yanıt sürelerini, masraf paylaşımını ve olağanüstü giderleri, uyuşmazlık çözüm basamaklarını ve sabit gözden geçirme tarihlerini netleştirerek her iki evin de aynı pratik kurallarla hareket etmesini sağlar ve sürprizleri azaltır.

Yaygın seçenekler birincil ikamet ve düzenli görüşme, iki ev arasında yaklaşık 50:50 dönüşümlü bakım ve çocuğun aynı evde kaldığı yetişkinlerin dönüşümlü kaldığı nesting modelidir; seçim, kağıt üzerindeki saat eşitliğinden çok çocuğa uygunluk, uygulanabilirlik ve istikrarla yapılmalıdır.

Yaş ve ihtiyaçlar, bağlanma ilişkileri, evler arası mesafe, çalışma saatleri, okul rotası ve yetişkinlerin aylar ve yıllar boyunca rutinleri sürdürebilme kapasitesi dikkate alınmalıdır; çocuğun güvenlik ve öngörülebilirlik duygusu, yetişkinlerin kısa vadeli rahatından veya aritmetik eşitlikten daha önceliklidir.

Sabit zaman aralıkları ve mümkünse nötr bir buluşma noktası belirlemek, eşya ve notlar için kısa bir kontrol listesi kullanmak ve yetişkin tartışmalarını çocuğun yanında yapmamak, ardından kısa bir değerlendirme yapmak geçişleri okul günlerinde ve hafta sonlarında hafif ve öngörülebilir kılar ve stresi azaltır.

Evet, fakat kısa ve güvenilir değişim aralıkları, uyku ve beslenmede tutarlı rutinler ve bağlanmayı koruyan yumuşak geçişler gerekir; her iki evin de temel ritimleri mümkün olduğunca yansıtması sürekliliği ve duygusal düzenlemeyi destekler ve ayrılık kaygısını azaltır.

Program ve etkinliklerle ilgili görüş istemek, ödev, boş zaman ve ekran kullanımı için açık beklentiler koymak ve son kararı kısa bir gerekçeyle yetişkinlerin vermesi çocukların duyulmasını sağlar; böylece yetişkin sorumluluğu yüklenmez ve iki ev arasında sadakat çatışması yaşamazlar ve düzenleri korunur.

Ortak onay gerektiren konular ile tek tarafın karar verebileceği konuları ayırmak, makul süreler ve kısa yazılı gerekçeler belirlemek ve zamanında uzlaşılamadığında nötr değerlendirme veya eşitleyici bir mekanizma kullanmak kritik kararların kilitlenmesini önler ve çocuğun ihtiyacına zamanında yanıt verir.

Düzenli giderler için bir temel bütçe, olağanüstü giderler için pay oranları, ön onay eşikleri, makbuzlu aylık mutabakat ve gelirde veya çocuğun ihtiyaçlarında kayda değer değişikliklerde ayarlama kuralı belirlemek yükün yıl boyunca orantılı ve öngörülebilir dağılmasını sağlar ve gerilimleri azaltır.

Önceden belirlenmiş dağıtım anahtarı, bildirim süresi ve net ödeme yöntemiyle “olağanüstü gider” olarak sınıflandırmak, okul ve sağlık takvimlerine yetişmeyi ve son dakika stresini önler; kararları kısa ve tarihli notlarla ortak bir yerde kaydetmek belirsizlikleri azaltır ve uygulamayı kolaylaştırır.

Kıyafet, hijyen ve okul gereçlerinden oluşan temel bir çift set geçiş sürtünmesini azaltır; pahalı veya özel eşyalar ise basit bir rota planıyla dönüşümlü kullanılabilir ve kayıp ya da hasarda bakım ve ikame sorumluluğu önceden belirlenirse anlaşmazlıkların ve gecikmelerin önüne geçilir ve lojistik rahatlar.

Kademeli ve yaşa uygun tanıtım, net sınırlar ve roller, çocuğun her ebeveynle ilişkisini koruma ve sadakat çatışmalarından kaçınma yaklaşımı duygusal istikrarı ve günlük rutinleri destekler; geçiş dönemlerinde baskıyı artırmadan sakin ve saygılı ilerlemek güveni güçlendirir ve düzeni bozmadan uyum sağlar.

Uyku saati, ödev, ekran süresi ve sonuçlar için ortak bir asgari çerçeve belirlemek ve öngörülebilir farklılıklara izin vermek, güvenlik, bağlanma ve iki ev arasındaki tutarlılık zarar görmediği sürece mümkündür; kuralların basit, uygulanabilir ve herkesçe sürdürülebilir olması günlük hayatta kritik önemdedir.

Kısa planlı kontrol görüşmeleri yapmak, ortak takvim kullanmak, yanıt süreleri üzerinde anlaşmak, nötr bir dil tercih etmek ve karar notlarını öz ve tarihli tutmak, duygusal konuları ise ayrı ve sakin bir zamanda ele almak günlük kanalları temiz ve lojistik için kullanışlı kılar ve yıpranmayı azaltır.

Gündem ve süre sınırlamak, ben diliyle konuşmak, gerginlik yükseldiğinde mola verip yapılandırılmış yeniden başlatma yapmak ve yüzleşmeden önce uzlaşılan bir basamaklı tırmanma planı ile tarafsız arabuluculuk kullanmak, çocuğun rutini ve iki eve erişimi korunurken kararların durmasını engeller ve işbirliğini kademeli iyileştirir.

Sağlık rollerini, acil durum adımlarını, ilaç listesini, tedavi çizelgesini, yokluk durumunda devreye girecek kişileri ve standart güncellemeleri yazılı hale getirmek, bir yetişkin geçici olarak uygun olmasa bile bakımın kesintisiz ve güvenli sürmesini sağlar ve her iki evin ne yapacağını netleştirir ve stresi azaltır.

Paylaşımın uygun olup olmadığı, ne tür içeriklerin kabul edileceği, kimlerin görebileceği, ne kadar süre kalacağı ve nasıl kaldırılacağı önceden kararlaştırılmalıdır; böylece çocuğun mahremiyeti ve onuru iki evde ve tüm platformlarda tutarlı biçimde korunur ve sonradan tartışmaların önüne geçilir ve kurallar net olur.

Kimlik ve izin belgelerini, sağlık onaylarını, iletişim listelerini, rezervasyon sorumluluklarını, masraf paylaşımını ve değişiklik son tarihlerini önceden düzenlemek okul takvimi, etkinlikler ve bakımın öngörülebilir kalmasını sağlar ve son dakika sürtüşmelerini azaltır ve çocuğun konfor ve güvenliği korunur ve süreçler akıcı ilerler.

Yol süreleri, teslim noktaları ve bütçeyi yeniden değerlendirmek için bir gözden geçirme başlatın, yeni rutin oturana dek geçici düzenlemeler kullanın ve işe yarayanları teyit edip diğerlerini adil biçimde düzeltmek için bir takip tarihi belirleyin; değişiklikleri ve yürürlük tarihlerini kısa ve net kayıt altına almak karışıklığı önler ve adaptasyonu hızlandırır ve herkesin aynı bilgide kalmasını sağlar.

Büyükler ve yardımcılar için net roller ve yetkilendirmeler belirlemek, temel sağlık bilgilerini paylaşmak ve ana ebeveynlik ilkelerini uyumlamak desteğin istikrarı artırmasına yardım eder; böylece rakip kurallar veya çelişkili mesajlar doğmaz ve çocuk hangi evde olursa olsun tutarlılık görür ve yetişkinlerin işleri kolaylaşır ve tekrarlar azalır.

Gerçekçi programlar, gerçek off-duty zamanlar, planlı nöbet değişimleri, sade rutinler, çakışan yükümlülükleri azaltma ve düzenli kısa kontrol görüşmeleriyle görevleri stres birikmeden yeniden dağıtmak, takibe ortak takvim üzerinden otomatik imkân vermek ilişkileri ve zihinsel sağlığı korur ve sonuçta çocuğun istikrarını güçlendirir ve yıpranmayı azaltır ve sürdürülebilirlik sağlar.

Genellikle öz bir plan, paylaşılan takvim ve tarihli kısa karar notları yeterlidir; üç aylık periyodik temizlikle güncelliğini yitirenleri arşivleyip sadece yürürlükteki kuralları görünür tutmak, iki evde de uygulamayı kolaylaştırır, bürokrasiyi ve bitmeyen yazışmaları azaltır ve herkes için erişilebilir tek bir kayıt noktası sağlar.

Uzlaşılan bir merdiven planı kapsamında mola, yapılandırılmış yeniden başlangıç, tarafsız arabuluculuk ve gerekirse uzman desteği adımlarını izlemek, çocuğun rutini ve iki eve erişimi korunurken kritik kararların tıkanmasını önler ve işbirliğinin adım adım, orantılı ve uygulanabilir şekilde iyileşmesine imkân verir ve yıpranmadan ilerleme sağlar.

Güvenlik işbirliği hedeflerinden önce gelir; acil durum iletişimleri, tarafsız olay kaydı ve hızlı risk azaltma önlemlerini içeren bir koruma planını derhal devreye sokmak ve diğer düzenlemeleri güvenli ve istikrarlı bir ortam sağlandıktan sonra yeniden ele almak, çocuğun okulu, sağlık bakımı ve iki eve erişiminin en az kesintiyle sürmesini sağlar ve zarar riskini düşürür.