İntrasitoplazmik sperm enjeksiyonu (ICSI), yardımcı üreme tekniklerinde tek bir sperm hücresinin olgun oositin sitoplazmasına doğrudan enjekte edildiği bir laboratuvar yöntemidir. Bu yazının amacı abartısız, kanıta dayalı kısa bir rehber sunmaktır: net endikasyonlar, gerçekçi başarı belirleyicileri, süreç akışı, güvenlik konuları, laboratuvar “add-on”larının yeri ve IVF, IUI, ICI ile serinkanlı bir karşılaştırma.
ICSI nedir?
Geleneksel IVF’de oosit çok sayıda spermle birlikte inkübe edilirken, ICSI’de canlı bir sperm seçilerek mikropipetle doğrudan sitoplazmaya verilir. Bu yaklaşım, belirgin semen bozukluklarında veya daha önceki döllenme başarısızlığından sonra bariyerleri aşmaya yardımcı olur. Hastaya yönelik anlaşılır bir özet için Birleşik Krallık düzenleyicisinin sayfasına bakın: HFEA: ICSI.
Kimler için uygundur?
Tipik endikasyonlar:
- Belirgin erkek faktörü (konsantrasyon, motilite veya morfolojide belirgin azalma; antisperm antikorları).
- Önceki bir IVF döngüsünde döllenme başarısızlığı.
- Cerrahi yolla elde edilen spermin kullanımı (PESA/MESA/TESE/mTESE).
- Toplama gününde çok az sayıda olgun oosit bulunması ve döllenmenin optimize edilmesinin rasyonel olması.
Meslek dernekleri ayrıca şunu vurgular: Erkek faktörü yoksa ICSI genellikle geleneksel IVF’e üstünlük sağlamaz; rutin kullanım önerilmez. Bkz. komite görüşü: ASRM.
Kanon ve başarı oranları
Canlı doğum olasılığı esas olarak yaş ve oosit kalitesiyle belirlenir; ICSI’nin seçilmesi tek başına sonucu belirlemez. Net erkek faktörü olanlarda ICSI yüksek döllenme oranları sağlar; erkek faktörü olmayanlarda ise gebelik ya da canlı doğum gibi klinik sonlanımlarda IVF’e karşı tutarlı bir üstünlük gösterilmemiştir. Güncel bir özet: Cochrane.
Adım adım süreç
- Hazırlık: öykü, bulgular, enfeksiyon taraması; alternatifler, olasılıklar ve riskler hakkında bilgilendirme.
- Uyarım ve izlem: over uyarımı; ultrason ve hormon kontrolleri; Overyan Hiperstimülasyon Sendromu (OHSS) önleme.
- Folikül ponksiyonu: ultrason eşliğinde olgun oositlerin alınması.
- Semen hazırlığı: örnek alınması ve işlenmesi; gerekirse cerrahi sperm elde edilmesi (örn. TESE).
- ICSI: hareketli sperm seçimi ve her olgun oosite mikroenjeksiyon.
- Embriyo kültürü: gelişimin izlenmesi; sıklıkla blastokist aşamasına kadar.
- Embriyo transferi: uygun bir embriyonun transferi (tek embriyo transferi tercih edilir); kalan embriyolar dondurulabilir.
- Luteal faz ve test: progesteron desteği; transferden yaklaşık 10–14 gün sonra gebelik testi.
IVF ve ICSI’nin hasta dostu karşılaştırması için ayrıca NHS Inform.
Riskler ve güvenlik
Temel riskler, uyarım (örn. OHSS), işlemler (nadiren kanama/enfeksiyon) ve birden fazla embriyo transferinde çoğul gebelikle ilişkilidir. Mikromanipülasyon bazı oositlerde mekanik hasara yol açabilir; ciddi hasta bilgilendirmeleri bunu açıkça belirtir (örn. NHS bilgilendirme notu). Uzun dönem veriler genellikle iç rahatlatıcıdır; küçük risk artışlarını temel infertilitenin etkilerinden ayırmak güç olabilir.
Laboratuvar seçenekleri (“add-on”lar)
Birçok ek seçenek (örn. PICSI/IMSI, bazı kültür katkıları) çoğu hasta için canlı doğum oranını güvenilir biçimde artırmaz. HFEA, add-on’ları şeffaf “trafik ışığı” sistemiyle değerlendirir ve net bir endikasyon yoksa temkin önerir: HFEA Add-ons.
Karşılaştırma: ICI · IUI · IVF · ICSI
| Kriter | ICI | IUI | IVF | ICSI |
|---|---|---|---|---|
| Prensip | Örneğin servikse yakın yerleştirilmesi | “Yıkanmış” spermin uterin kaviteye verilmesi | Oosit + çok sayıda sperm laboratuvarda | Tek spermin oosite enjekte edilmesi |
| Tipik endikasyon | Karmaşık faktör yoksa giriş seçeneği | Açıklanamayan infertilite, hafif erkek faktörü, donör spermi | Tübal faktör, endometriozis, başarısız IUI | Belirgin erkek faktörü, döllenme başarısızlığı |
| Döngü başına başarı | Görece düşük; zamanlama kritik | Orta; uyarım ile daha yüksek | IUI’dan yüksek; yaşa duyarlı | IVF’e benzer; avantaj erkek faktöründe |
| Karmaşıklık | Düşük | Düşük–orta | Orta–yüksek (laboratuvar) | Yüksek (mikromanipülasyon) |
| Başlıca riskler | Düşük; hijyen esastır | Uyarımda çoğul gebelik riski | OHSS, işlem riskleri, çoğul gebelik | IVF ile benzer + oosit hasarı olasılığı |
Sonuç: ICSI, belirgin bir fayda beklenen olgularda hedefli kullanılmalıdır; erkek faktörü yoksa geleneksel IVF standart olmaya devam eder (yukarıdaki Cochrane analizine bakınız).
Planlama, zamanlama ve pratik
- Endikasyonu netleştirin (erkek faktörü, önceki döllenme başarısızlığı, özel bulgular).
- Prognozu gerçekçi konuşun: sonuca yaş ve oosit kalitesi hakimdir.
- Tek embriyo transferini tercih edin; çoğul gebelikleri aktif önleyin.
- OHSS önleme: ölçülü uyarım, uygun tetik (“trigger”) stratejisi; riskte “freeze-all” düşünün.
- Add-on’ları eleştirel değerlendirin ve yalnızca makul endikasyon/kanıt varsa kullanın (HFEA değerlendirmelerini dikkate alın).
RattleStork – ICSI kararlarına daha iyi hazırlanmak
RattleStork bir klinik değildir ve tıbbi danışmanın yerini almaz. Platform, yapı ve iletişimi destekler: doğrulanmış profiller, güvenli sohbet ve randevular, ilaçlar ile ekipte sorulacak sorular için özel notlar ve kontrol listeleri. İlk görüşmeden embriyo transferine kadar bilgiler tek yerde derli toplu kalır.
Sonuç
ICSI, belirgin erkek faktörü olan ya da önceki döllenme başarısızlığı yaşayan çiftlerde açık yarar sağlayan hassas bir laboratuvar tekniğidir. Erkek faktörü yoksa genellikle geleneksel IVF’e üstün değildir. İyi uygulama: endikasyon net, beklentiler gerçekçi, uyarım temkinli, embriyo sayısı muhafazakâr ve add-on’lar eleştirel gözle değerlendirilmiş olmalıdır.