Khả năng sinh sản thay đổi dần theo thời gian: từ đầu tuổi 30 có thể đo lường được, từ 35 tuổi tốc độ giảm tăng nhanh hơn, và từ 40 tuổi trở đi giảm rõ rệt. Đây không phải là thông điệp gây hoang mang, mà là lời mời để bạn tìm hiểu sớm. Khi bạn biết dự trữ trứng của mình như thế nào, chất lượng trứng liên quan tới tuổi ra sao và những lựa chọn khả thi, bạn sẽ đưa ra quyết định tốt hơn — dù là mang thai tự nhiên, tối ưu hoá thời điểm quan hệ hay trữ lạnh trứng.
Để có định hướng tin cậy, chúng tôi tham khảo các hướng dẫn và cơ sở dữ liệu như NICE: Fertility problems, NHS: Infertility, dữ liệu CDC ART, cùng các văn bản từ ESHRE và WHO.
Dự trữ trứng (AMH & AFC) – “Tài khoản tiết kiệm” sinh học của bạn
Khi sinh ra, số nang trứng đã được định sẵn; theo thời gian số lượng này giảm dần. Hai chỉ số hiện nay cho bạn cái nhìn tốt về dự trữ còn lại:
- AMH (Hormone chống Müller): Xét nghiệm máu phản ánh kích thước của nhóm nang trứng đang hoạt động. AMH thấp gợi ý dự trữ nhỏ, AMH cao gợi ý dự trữ lớn hơn.
- AFC (Đếm nang antral): Đếm nang nhỏ bằng siêu âm vào đầu chu kỳ; kết hợp với AMH có giá trị trong lập kế hoạch.
| Chỉ số đo | Ý nghĩa | Ứng dụng điển hình |
|---|---|---|
| AMH | Quy mô kho dự trữ nang trứng | Sàng lọc, theo dõi tiến triển, lập kế hoạch kích thích |
| AFC | Số nang antral nhìn thấy | Siêu âm vào đầu chu kỳ, ước tính dự trữ |
| FSH (Ngày 2–5) | Điều hòa bởi tuyến yên | Tăng = gợi ý dự trữ giảm |
Việc giải thích kết quả cần chuyên môn. NICE khuyến nghị thực hiện các đánh giá có cấu trúc trước khi quyết định điều trị.
Tuổi & chất lượng trứng: Những gì xảy ra trong buồng trứng
- Phân bố nhiễm sắc thể: Khi tuổi tăng, tỷ lệ bất thường số lượng nhiễm sắc thể (aneuploidy) tăng lên, làm tăng nguy cơ sảy thai và làm giảm khả năng làm tổ.
- Tế bào chất & năng lượng: Trứng của phụ nữ lớn tuổi thường có ít “dự trữ năng lượng” hơn, ảnh hưởng tới các giai đoạn phôi sớm.
- Động học hormone: Các pha của chu kỳ có thể rút ngắn; “cửa sổ” để làm tổ trở nên hẹp hơn.
- Tổng hiệu quả: Dự trữ giảm và chất lượng trứng giảm giải thích vì sao từ giữa/cuối 30 tuổi thường cần hỗ trợ thêm.
Số liệu & tỷ lệ thành công – kỳ vọng thực tế
Cơ hội tự nhiên mỗi chu kỳ: xấp xỉ 25–30% ở dưới 30 tuổi, 10–15% ở 35 tuổi và thường <5% từ 40 tuổi trở lên. Các khoảng này thay đổi tuỳ theo độ đều chu kỳ, chất lượng tinh trùng và các bệnh lý nền.
Nguy cơ sảy thai: tăng theo tuổi do bất thường nhiễm sắc thể. Tư vấn cá nhân hóa có ý nghĩa, đặc biệt sau các trường hợp sảy thai lặp lại.
IVF/ICSI: Tỷ lệ thành công phụ thuộc vào tuổi; các cơ sở dữ liệu quốc gia cung cấp số liệu theo tuổi. Một nguồn tham khảo hữu ích là CDC ART National Summary và Success Estimator.
Cải thiện chất lượng trứng – những yếu tố hiệu quả
- Không hút thuốc: Thuốc lá làm tăng tốc lão hóa buồng trứng; bỏ thuốc có lợi ngay lập tức.
- Cân nặng & chuyển hoá: Mục tiêu: BMI ổn định trong khoảng bình thường, độ nhạy insulin tốt.
- Rượu & môi trường: Tránh uống nhiều; giảm tiếp xúc với các chất gây rối loạn nội tiết (BPA/nhựa dẻo).
- Giấc ngủ & làm ca: Thói quen ngủ ổn định giúp cân bằng hormone.
- Vận động & quản lý stress: Tập luyện vừa phải, kỹ thuật thở/relaxation.
- Kiểm tra bạn tình: Xét nghiệm tinh dịch (spermiogram) để xác định có yếu tố nam tham gia hay không.
Các hướng dẫn nhấn mạnh can thiệp lối sống là nền tảng — các lựa chọn điều trị được xây dựng dựa trên đó (xem NICE, NHS).
Kiểm tra khả năng sinh sản – AMH, AFC & theo dõi chu kỳ
- Xét nghiệm AMH máu: Dấu ấn dự trữ; từ đầu tuổi 30 làm nền tảng, sau đó lặp lại định kỳ nếu cần.
- Siêu âm AFC: Đếm nang antral vào đầu chu kỳ; phối hợp với AMH rất hữu ích.
- Theo dõi chu kỳ: Test LH nước tiểu, nhiệt độ cơ bản, chất nhầy cổ tử cung hoặc thiết bị đo đeo để xác định cửa sổ sinh sản.
- Chẩn đoán bổ sung tuỳ theo kết quả: Tuyến giáp, prolactin, đề kháng insulin, vitamin D, rối loạn đông máu; nếu nghi ngờ thì làm đánh giá lạc nội mạc tử cung.
Hướng dẫn chung: Dưới 35 tuổi, nên tìm tư vấn y tế sau 12 tháng không có thai; từ 35 tuổi trở lên sau 6 tháng (khuyến nghị của, trong đó có NHS).
Trữ lạnh trứng (Social Freezing) – Quy trình, cơ hội & chi phí
Quy trình
- 10–12 ngày kích thích với tiêm hằng ngày
- Kiểm tra bằng siêu âm và xét nghiệm hormone
- Chọc hút nang trứng dưới gây mê ngắn (≈ 15 phút)
- Bảo quản bằng vitrification ở −196 °C
Cơ hội thành công
Càng trữ trứng ở tuổi trẻ, cơ hội sau này của từng trứng càng cao. Ở dưới 35 tuổi thường thảo luận mục tiêu khoảng 12–20 trứng; khi tuổi tăng, xác suất thành công trên mỗi trứng giảm. Các khía cạnh đạo đức và y khoa xem thêm hướng dẫn của ESHRE.
Chi phí
- Chu kỳ kích thích: khoảng 3.000–4.500 €
- Lưu trữ mỗi năm: khoảng 200–300 €
- Hoàn trả chi phí thường chỉ xảy ra khi có chỉ định y tế
Để đánh giá tỷ lệ thành công, nên tham khảo các sổ đăng ký quốc gia, ví dụ dữ liệu của CDC.
Bệnh lý nền & rủi ro – khi nào cần xem xét kỹ hơn
Các yếu tố có thể đóng vai trò: lạc nội mạc tử cung (dính, đau), hội chứng buồng trứng đa nang PCOS (rối loạn rụng trứng, đề kháng insulin), rối loạn chức năng tuyến giáp, tăng prolactin, rối loạn đông máu (ví dụ yếu tố V Leiden). Khi có chu kỳ không đều, đau nhiều, sảy thai lặp lại hoặc > 6–12 tháng mong con nhưng không thành công thì nên gặp bác sĩ chuyên khoa hiếm muộn.
Lộ trình của bạn từ hôm nay
- Kiểm tra cơ bản: Xác định AMH & AFC trong vài tuần tới.
- Tinh chỉnh thời điểm: Theo dõi 2–3 chu kỳ bằng test LH + nhiệt độ cơ bản.
- Can thiệp lối sống: Bỏ thuốc, ổn định nhịp ngủ, vận động, dinh dưỡng, giảm rượu.
- Làm rõ các lựa chọn: Thử tự nhiên vs. IUI/IVF, có thể trữ lạnh trứng; đặt lịch tư vấn cá nhân.
- Kiểm tra yếu tố bạn tình: Lên kế hoạch làm spermiogram nếu phù hợp.
Hiến tinh trùng với RattleStork – Lựa chọn khi không có bạn đời
Nếu bạn không có bạn đời hoặc có yếu tố nam giới ảnh hưởng, bạn có thể khám phá hồ sơ người hiến đã được kiểm tra qua RattleStork-App, liên hệ và lên kế hoạch quy trình – từ hiến ẩn danh đến đồng phụ huynh hoặc thụ tinh tại nhà. Điều này giúp bạn đưa ra quyết định dựa trên thông tin, phù hợp với hoàn cảnh sống.
Kết luận
Bạn không thể dừng thời gian — nhưng bạn có thể tận dụng nó. Ai biết được dự trữ và rủi ro, tối ưu hóa thời điểm và đánh giá kỹ các lựa chọn như trữ lạnh trứng hay hỗ trợ sinh sản sẽ cải thiện cơ hội một cách rõ rệt. Để có định hướng và lập kế hoạch, tham khảo WHO, NICE, NHS, CDC ART, ESHRE.