Klamidya, tedavi edilebilen en yaygın cinsel yolla bulaşan enfeksiyondur (CYBE). Dünya Sağlık Örgütü’ne göre 2020 yılında dünya genelinde yaklaşık 129 milyon yeni vaka görülmüştür DSÖ. Almanya’da bildirim zorunluluğu bulunmadığından kesin sayılar yoktur; uzmanlar yılda yaklaşık 300 000 olgu tahmin etmektedir RKI tahmini. Sorun şu ki enfekte kişilerin çoğunda belirti görülmez; bu da kısırlık gibi geç komplikasyonların fark edilmeden gelişmesine yol açabilir.
Klamidya nedir: Nedenleri ve bulaş yolları
Enfeksiyonun etkeni Chlamydia trachomatis bakterisidir; üretra, rahim ağzı, rektum ve boğaz mukozasını tutar. Bulaş neredeyse her zaman korunmasız vajinal, anal veya oral cinsel ilişki ile gerçekleşir. Doğum sırasında enfekte anne, bakteriyi bebeğine geçirerek konjonktivit veya pnömoniye neden olabilir.
Belirti kontrolü: Klamidya ne kadar “sessiz”?
CDC verilerine göre enfeksiyon kadınların %70–95’inde ve erkeklerin yaklaşık %50’sinde belirtisiz seyreder. Belirtiler ortaya çıkarsa genelde bulaştan 1–3 hafta sonra görülür; bu sürede bakteri yayılmış olabilir.
Kadınlarda klamidya – tipik belirtiler ve uzun vadeli sonuçlar
Olası erken işaretler (varsa):
- sık sık sulu-irinli veya kötü kokulu anormal vajinal akıntı
- adetler arası veya ilişkiden sonra kanama
- cinsel ilişki sırasında ağrı (disparoni)
- idrar yaparken yanma (dizüri)
- alt karın veya bel ağrısı
Tedavi edilmezse olası komplikasyonlar:
- DİP (pelvik inflamatuar hastalık) — enfeksiyonun rahim ve tüplere yayılması
- Salpenjit — tüplerde yara dokusu ve tıkanıklık
- Kısırlık — tedavi edilmeyen vakaların %40’ına kadar bildirilmektedir
- dış gebelik, erken doğum veya düşük riskinde artış
Erkeklerde klamidya – farkı nedir?
Olası akut belirtiler:
- üretradan berrak veya irinli akıntı
- idrar yaparken yanma veya ağrı
- testis veya epididimiste şişlik/ağrı
Tipik komplikasyonlar (nadir, ancak mümkün):
- Epididimit — ağrı ve ateşle seyreden epididim iltihabı
- prostatit veya üretral darlık
- sperm kalitesinde düşüş → fertilite sorunları
- Reaktif artrit (Reiter sendromu) — eklem, göz ve deri iltihabı
Önemli: Belirtisiz erkekler de bulaştırıcıdır — her iki partner birlikte tedavi edilmelidir.
Tedavisiz ne olur? – ortak riskler
- kronik pelvik veya alt karın ağrısı
- kadınlarda kısırlık; erkeklerde azalmış fertilite
- yenidoğanda konjonktivit veya pnömoni
Korunma & önleme – gerçekten ne işe yarar?
- Kondom — doğru ve sürekli kullanıldığında son derece etkilidir
- Düzenli testler — CDC, cinsel aktif kadınlara 25 yaşına kadar yıllık tarama, sonrasında risk bazlı tarama önerir
- partner sayısını sınırlamak veya ortak test planı yapmak
- seks oyuncaklarını her kullanımdan sonra temizlemek veya yeni kondomla kaplamak
- hamilelerde ilk trimesterde klamidya testi yapılmalıdır
Güncel tedavi – doksisiklin neden azitromisini geride bıraktı?
Klamidya çoğu zaman antibiyotikle tamamen iyileşir. Güncel kılavuzlar, yedi gün doksisiklin kullanımını tek doz azitromisine tercih eder; çünkü çalışmalar azitromisin direncinin arttığını ve doksisiklinin biraz daha etkili olduğunu göstermektedir. Tetrasiklin veya makrolidlere direnç halen seyrektir.
Tanı & test yöntemleri
Test türleri
- NAAT/PCR — çok güvenilir; sonuç 1–2 günde çıkar
- Hızlı test — ~20 dakikada sonuç, ancak belirgin ölçüde daha az hassas (sadece ön tarama)
Örnek türleri
- kadınlar: vajinal sürüntü (kendin al veya doktor) ya da ilk sabah idrarı
- erkekler: ilk idrar akımı; semptom varsa üretral sürüntü
Ne zaman doktora başvurmalı?
DSÖ, korumasız 12 aylık (35 yaş üstü kadınlarda 6 aylık) düzenli cinsel ilişkiye rağmen gebelik oluşmamasını infertilite olarak tanımlar. Yaygın nedenler arasında tedavi edilmemiş klamidya, endometriozis ve hormonal bozukluklar vardır.
- açıklanamayan akıntı, yanma veya kanama mı var? → hemen test yaptır
- yeni bir ilişki ve güncel CYBE durumu yok mu? → her iki partner de test yaptırsın
- sonuç pozitif mi? → her iki partneri tedavi edin ve 7 gün cinsel ilişkiden kaçının
Sonuç
Klamidya yaygın, çoğu zaman belirtisiz — ama kolayca tedavi edilebilir. Düzenli testler, sürekli kondom kullanımı ve zamanında antibiyotik tedavisi, kısırlık gibi ciddi komplikasyon riskini büyük ölçüde azaltır. Cinsel sağlığınıza yatırım yapın — önlem almak, geç dönemde oluşan zararları tedavi etmekten çok daha kolaydır.