เลือดออกขณะตั้งครรภ์: สาเหตุ สัญญาณเตือน และวิธีแยกจากประจำเดือน

การมีเลือดออกขณะตั้งครรภ์อาจทำให้คุณพ่อคุณแม่หลายคนรู้สึกกังวล แม้ว่าจะไม่สามารถมีประจำเดือน ได้ในช่วงนี้ แต่ก็อาจเกิดเลือดออกหลายรูปแบบ ตั้งแต่การมีเลือดเล็กน้อยขณะตัวอ่อนฝังตัว ไปจนถึงภาวะแทรกซ้อนร้ายแรง เช่น การตั้งครรภ์นอกมดลูก คู่มือนี้จะอธิบายสาเหตุสำคัญทั้งหมด แสดงอาการทั่วไป ระบุการตรวจวินิจฉัยที่แนะนำ และให้คำแนะนำเชิงปฏิบัติเกี่ยวกับวิธีการรับมืออย่างถูกต้อง

ทำไมจึงไม่มีประจำเดือนขณะตั้งครรภ์

ประจำเดือนเกิดจากการหลุดลอกของเยื่อบุมดลูกที่หนาขึ้นเมื่อไม่มีการตั้งครรภ์ แต่เมื่อคุณตั้งครรภ์ เยื่อบุมดลูกจะยังคงอยู่เพื่อเลี้ยงตัวอ่อน ดังนั้นเลือดออกขณะตั้งครรภ์จึงมีสาเหตุจากกระบวนการอื่น ไม่ใช่จากการมีประจำเดือนตามปกติ

เลือดออกขณะตั้งครรภ์ vs ประจำเดือน: แยกอย่างไร

ประจำเดือน: ปริมาณมากต่อเนื่องนาน 3–7 วัน เกิดเป็นรอบ ๆ มักมีอาการปวดเกร็งร่วมด้วย
เลือดออกขณะตั้งครรภ์: มักเป็นจุดเล็ก ๆ หรือจาง ๆ (spotting) สีแดงอ่อนถึงแดงเข้ม นานเป็นชั่วโมงถึงไม่กี่วัน และไม่สม่ำเสมอ

เช็กรวดเร็ว: ตีความสี ปริมาณ และอาการอื่น ๆ

ความแตกต่างเล็ก ๆ น้อย ๆ ให้เบาะแสได้อย่างรวดเร็ว:

• ชมพูอ่อนหรือสีน้ำตาล: มักเป็นเลือดจาง ๆ จากการฝังตัวหรือฮอร์โมนเปลี่ยน
• เลือดแดงสดหลังมีเพศสัมพันธ์หรือตรวจภายใน: เลือดออกจากการสัมผัสคอปากมดลูก
• แดงเข้ม ปริมาณมาก มีชิ้นเนื้อ: อาจเป็นสัญญาณเตือนการแท้ง — ควรพบแพทย์
• เลือดออกมากเฉียบพลัน ปวดข้างเดียวหรือเวียนหัว: สงสัยการตั้งครรภ์นอกมดลูกหรือปัญหา รก — รีบไปห้องฉุกเฉิน

สาเหตุทั่วไปของเลือดออกขณะตั้งครรภ์

เลือดจาง ๆ ขณะฝังตัว

ประมาณ 6–12 วันหลังปฏิสนธิ ตัวอ่อนฝังตัวในเยื่อบุมดลูกอาจทำให้หลอดเลือดเล็ก ๆ แตก แสดงออกเป็นเลือดจางสีชมพูอ่อนหรือสีน้ำตาล ไม่เกินสองวัน ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ ACOG (สหรัฐฯ)

เลือดออกจากฮอร์โมนเปลี่ยน (“Breakthrough”)

ฮอร์โมนเปลี่ยนชั่วคราว รอบเวลาที่คาดว่าจะมีประจำเดือน อาจทำให้เกิดเลือดออกเล็กน้อย สั้นกว่าและน้อยกว่าประจำเดือนปกติ และหยุดได้เอง

เลือดออกจากการสัมผัส

ปากมดลูกมีหลอดเลือดมากขณะตั้งครรภ์ เพศสัมพันธ์หรือการตรวจภายในอาจทำให้หลอดเลือดเล็ก ๆ เสียหาย เกิดเลือดออกสีแดงสด หยุดภายในไม่กี่ชั่วโมง

การติดเชื้อและบาดเจ็บเล็กน้อย

เยื่อบุช่องคลอดอาจระคายเคืองจากแบคทีเรียหรือติดเชื้อรา หรือบาดเจ็บจากการใช้ผ้าอนามัยในช่องคลอด การตรวจแล็บจากการเช็ดภายในระบุเชื้อและนำไปสู่การรักษา ดูข้อมูลผู้ป่วยที่ NHS (สหราชอาณาจักร)

ภาวะแทรกซ้อนร้ายแรง

เลือดออกบางชนิดบ่งชี้สถานะฉุกเฉิน:

• ตั้งครรภ์นอกมดลูก: มักเกิดหลัง 6 สัปดาห์ ปวดรุนแรงข้างเดียว เลือดออกมาก
• การแท้ง: ปวดเกร็ง เลือดออกมากขึ้น และมีชิ้นเนื้อออกมา
• รกเกาะต่ำหรือรกแยกตัว: เลือดสดในไตรมาสสองหรือสาม — ต้องรีบพบแพทย์

เลือดออกตามช่วงครรภ์: ความถี่เป็นอย่างไร

ไตรมาสแรก (0–12 สัปดาห์)

เลือดออกเล็กน้อยพบบ่อยสุดในช่วงนี้ มักเกิดจากการฝังตัวหรือฮอร์โมนเปลี่ยน แต่ควรตรวจเพื่อให้แน่ใจว่าไม่มีภาวะแทรกซ้อน

ไตรมาสที่สอง (13–27 สัปดาห์)

เลือดออกพบน้อยกว่า หากเกิดขึ้น แพทย์จะตรวจตำแหน่งรกและความยาวปากมดลูกเป็นหลัก

ไตรมาสที่สาม (28–40 สัปดาห์)

เลือดออกใหม่ใด ๆ อาจร้ายแรง — อาจเป็นสัญญาณคลอดก่อนกำหนดหรือรกแยกตัว ต้องพบแพทย์ทันที

การตรวจวินิจฉัย: การทดสอบใดแสดงอะไรบ้าง

แพทย์ใช้หลายวิธีร่วมกันเพื่อความชัดเจนอย่างรวดเร็ว:

• อัลตราซาวนด์ทางช่องคลอด: แสดงตำแหน่งตัวอ่อน การเต้นหัวใจ และรก
• ตรวจด้วย Doppler: ประเมินการไหลเวียนเลือดในมดลูกและรก
• ตรวจแล็บ: ตรวจระดับ hCG ต่อเนื่อง โปรเจสเตอโรน ซีบีซี และตัวชี้วัดการอักเสบ
• เช็ดภายในช่องคลอด: ตรวจเชื้อแบคทีเรียหรือเชื้อรา (ตามแนวทาง RCOG)

ติดตามอาการด้วยตัวเอง & การปฐมพยาบาล

หากสังเกตเลือดออกเล็กน้อย ให้ปฏิบัติดังนี้:

• สังเกตและจดบันทึก: สี ปริมาณ ระยะเวลา อาการปวด ไข้ หรือเวียนหัว
• ใช้แผ่นรองซับ: หลีกเลี่ยงผ้าอนามัยในช่องคลอดเพื่อประเมินการสูญเสียเลือดให้ถูกต้อง
• พักผ่อน: หลีกเลี่ยงกิจกรรมหนัก ออกกำลังกาย และการยกของหนัก
• พบแพทย์ทันที: หากเลือดออกมากขึ้น มีชิ้นเนื้อออกมา หรือรู้สึกอ่อนแรง ให้ไปโรงพยาบาลทันที

สรุป

เลือดออกขณะตั้งครรภ์อาจน่ากังวล แต่โดยส่วนใหญ่ไม่เป็นอันตราย เนื่องจากไม่ใช่ประจำเดือน จึงควรตรวจทุกครั้งเพื่อคัดกรองสาเหตุร้ายแรงและปกป้องสุขภาพแม่และเด็ก