Türkiye’de Sperm Bağışı 2025: Yasal Durum, Gerçekler ve Alternatif Yollar

Yazarın fotoğrafı
Zappelphilipp Marx•
Türkiye’de sperm bağışı ve alternatif yollar hakkında bilgi veren görsel

Türkiye’de sperm bağışı ve “sperm bankası” kavramı sıkça karıştırılan bir konudur. Bu yazı, 2025 itibarıyla geçerli yasal çerçeveyi, nelerin mümkün olduğunu ve çocuk sahibi olmak isteyen çiftler ile bekâr kadınlar için alternatif yolları açıklıyor. Ayrıca, uluslararası dijital platform RattleStork üzerinden yurt dışı bağlantılı güvenli seçenekleri de tanıtıyoruz.

Kısacası: Türkiye’de donör sperm kullanımı ve sperm bankası hizmetleri yasaktır. Ancak bu, çocuk sahibi olmanın imkânsız olduğu anlamına gelmez. Yasal sınırları bilerek hareket etmek, hem sağlık hem de hukuki güvenlik açısından en doğru yoldur.

Yasal Çerçeve: Türkiye’de Donör Sperm Kullanımı Yasaktır

  • Üremeye Yardımcı Tedavi Yönetmeliği (ÜYTE) yalnızca evli çiftlerin kendi spermleri ve yumurtaları ile tedavi olmasına izin verir.
  • Donör sperm, donör yumurta veya taşıyıcı annelik Türkiye’de yasaktır.
  • 2010’dan itibaren, yurt dışında donör gamet kullanımı amacıyla yapılan tedaviler de hukuken yasak kapsamına alınmıştır.
  • Resmî kaynak: Sağlık Bakanlığı – ÜYTE Yönetmeliği (Resmî Gazete, 6 Mart 2010, Sayı: 27513)

Bu nedenle Türkiye’de “sperm bankası” adı altında yasal bir kurum yoktur. Buna rağmen, bazı özel kliniklerin veya internet sitelerinin bu ifadeyi kullanması yanıltıcı olabilir.

Gerçek Durum: Türkiye’de Neler Mümkün?

Türkiye’de yalnızca kendi spermi ve eşin yumurtasıyla yapılan tedaviler (örneğin tüp bebek veya IUI) mümkündür. Üçüncü taraf üreme hücresi (donör) kullanımı yasaktır. Bunun dışında, bazı durumlarda kişinin kendi spermi tıbbi nedenlerle dondurulabilir.

  • Kendi sperminin saklanması: Kanser tedavisi veya operasyon gibi tıbbî nedenlerle mümkündür.
  • Kendi gametleriyle tüp bebek: Türkiye genelindeki ÜYTE merkezlerinde standart olarak uygulanır.
  • Psikolojik destek: Üreme tıbbı sürecinde birçok merkez danışmanlık desteği sağlar.

Yurt Dışında Sperm Bağışı: Ne Kadar Yasal ve Güvenli?

Birçok Türk vatandaşı, yurt dışında donör spermiyle tedavi arayışına girmektedir. Özellikle Danimarka, Hollanda, Kıbrıs veya ABD gibi ülkelerde sperm bankaları yasal olarak faaliyet gösterir. Ancak Türkiye’de bu tür bir işlemi tanıtmak veya aracılık etmek yasadışı kabul edilir.

  • Yurt dışında tedavi olmak bireysel tercihtir, ancak Türkiye’de bu işlem kayıt altına alınmaz.
  • Resmî olarak donör bilgisini Türkiye’deki tıbbi kayıtlara eklemek mümkün değildir.
  • Hukuki sonuçlar belirsizdir; bu nedenle uluslararası hukukta deneyimli uzmanlardan destek alınmalıdır.

Alternatif Dijital Seçenekler: RattleStork ile Güvenli Bağlantılar

RattleStork, dünyanın farklı ülkelerindeki sperm donörleriyle güvenli biçimde iletişim kurmanızı sağlayan uluslararası bir platformdur. Türkiye’den erişim mümkündür, ancak işlemler bağışın yasal olduğu ülkelerde gerçekleşir.

  • Gerçek kimlik doğrulaması ve tıbbi test raporlarıyla şeffaf profil sistemi.
  • Yurt dışı sperm bankalarıyla eşleşme ve çevrim içi iletişim.
  • İsteğe bağlı olarak eş-donörlük (co-parenting) profilleriyle tanışma imkânı.
  • Kullanıcılar için yasal bilgilendirme ve gizlilik güvencesi.

RattleStork, Türkiye’de doğrudan sperm bağışı yaptırmaz, ancak kullanıcıları yasal ülkelerdeki merkezlerle güvenli biçimde buluşturur. Böylece süreci hem hukuken hem tıbben sorunsuz ilerletmek mümkündür.

RattleStork – sperm bağışı ve eş-donörlük için uluslararası uygulama
RattleStork, yurt dışındaki yasal sperm bağışı olanaklarına erişimi kolaylaştırır.s

Yurt Dışı Seçenekleri – Gerçek Sperm Bankaları

Türkiye’de sperm bankası bulunmasa da, bağış kabul eden ve yasal olarak faaliyet gösteren uluslararası kurumlar vardır. Bunlar arasında en çok tercih edilenler:

  • Cryos International (Danimarka): Dünyanın en büyük sperm bankasıdır; geniş donör veri tabanı ve çevrim içi seçim imkânı sunar. cryosinternational.com
  • European Sperm Bank (Kopenhag): Genetik taramadan geçen donörlerle çalışır. europeanspermbank.com
  • Fairfax Cryobank (ABD): Tüm veriler FDA standartlarına göre test edilir. fairfaxcryobank.com
  • Nordic Cryobank (Finlandiya/İsveç): İskandinav donör programı ve açık kimlikli seçenekleriyle bilinir. nordiccryobank.com

Bu kurumlar Türkiye’de doğrudan işlem yapmasa da, bağışın yasal olduğu ülkelerde RattleStork aracılığıyla iletişim kurulabilir.

RattleStork Üzerinden İlerleme Adımları

  1. Kaydolun: RattleStork hesabı oluşturun ve profilinizi doğrulayın.
  2. Tercihlerinizi belirtin: Donör tipi, eğitim, kan grubu, ülke gibi kriterleri seçin.
  3. Uygun eşleşmeleri inceleyin: Yurt dışındaki doğrulanmış donör profillerini görüntüleyin.
  4. Yasal bilgi alın: Platform, bağışın yalnızca yasal ülkelerde gerçekleşmesini garanti eder.
  5. İletişime geçin: Güvenli mesajlaşma üzerinden ilk teması kurun ve sonraki süreci planlayın.

Sonuç

Türkiye’de sperm bağışı ve donör gamet kullanımı yasaktır, bu nedenle ülkede resmî sperm bankaları bulunmaz. Ancak yurt dışında yasal olanaklar mevcuttur ve bunlara güvenli erişim için RattleStork gibi uluslararası platformlar kullanılabilir. Böylece hem tıbben güvenli hem de hukuken uygun bir yoldan ilerlemek mümkündür.

Çocuk sahibi olmayı planlıyorsanız, her adımda yasal sınırları öğrenin, güvenilir kurumlarla çalışın ve uluslararası düzeyde şeffaf platformları tercih edin.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Türkiye’de IUI (intrauterin inseminasyon) için sperm bağışı maliyeti klinikten kliniğe değişir, ancak ortalama 3.000–6.000 TL arasındadır. FIV/ICSI döngülerinde maliyetler 8.000–15.000 TL’ye kadar çıkabilir.

Profil uyumu ve gerekli testlerin tamamlanmasına bağlı olarak, tipik bekleme süresi 2–6 haftadır. Yoğun kliniklerde bu süre 8 haftayı bulabilir.

Çoğu merkez yalnızca kendi kliniğinde kullanım için sperm saklar. Kurye ile kontrollü ısıda gönderim sağlayan birkaç özel banka vardır; bu hizmet için ek ücret ve yasal izin gerekebilir.

Evet. Yönetmelik gereği tüm verici kimlik bilgileri gizli tutulur. Bağışçıların isim, adres ya da kişisel verileri alıcı aileye/çocuğa açıklanmaz.

Zorunlu testler arasında; tam semen analizi, HIV, HBV, HCV, sifiliz taraması, kistik fibrozis gen taraması, kan grubu ve tam kan sayımı yer alır. Bazı merkezler genetik paneller ve psikososyal değerlendirme de yapar.

Genellikle 20–40 yaş arası, sağlıklı, ailesinde genetik hastalık öyküsü olmayan erkekler kabul edilir. Bazı özel merkezler 18–45 yaş aralığını kullanır.

Mevzuata göre verici verileri en az 10 yıl saklanmalıdır. Bazı üniversite hastaneleri ve büyük zincirler ekstra 20–30 yıl tutmayı tercih eder.

Türkiye’de sperm bağışı tamamen gönüllülük esasına dayalıdır. Vericiye yalnızca yol, yemek ve zaman kaybı için makul gideri karşılanır; ticari ücret ödenmez.

Lisanslı ve TAPD (Tüp Bebek ve Üreme Tıbbı Derneği) onaylı merkezler tercih edilmeli; başarı oranları, laboratuvar altyapısı, hasta yorumları ve destek hizmetleri göz önünde bulundurulmalıdır.

Evet. Sağlık Bakanlığı’nın “Yardımla Üreme Tedavi Merkezleri Yönetmeliği” kapsamında tamamen yasal ve düzenlidir. Ticari kazanç amacı taşımayan gönüllü bağış kabul edilir.

Bağışçı açısından invaziv bir işlem yoktur, dolayısıyla risk düşüktür. Alıcı ve gebelik açısından ise IUI/FIV prosedürlerine bağlı hiperstimülasyon ya da erken doğum riski gibi genel üreme teknolojisi riskleri geçerlidir.

Ejakülat örneği özel kriyoprotektanlarla işlenip -196 °C’lik sıvı azot tanklarında saklanır. İstendiğinde çözülerek IUI veya FIV sırasında kullanılır.

Bağışçının kimliği gizli olduğundan genetik aile bilgisi paylaşılmaz. Ancak çocuk 18 yaşını doldurduğunda mahkeme kararıyla belirli tıbbi-genetik verileri edinebilir.