Gebelikte kanamalar belirsizlik yaratır — hafif lekelenmeden yoğun, taze kanamaya kadar değişir. Önemli: Gebelik sırasında gerçek bir adet kanaması olmaz. Bu rehber farkları, tipik nedenleri, uyarı işaretlerini ve sonraki adımları açıklar. Ayrıntılı bilgiler için NHS, ACOG SSS, NICE kılavuzu NG126 (dış gebelik ve düşük) ve RCOG hasta bilgilerine bakılabilir.
Gebelikte adet kanamasının neden mümkün olmadığı
Adet, gebelik yokken rahim iç tabakasının dökülmesidir. Gebelik oluştuğunda embriyonun tutunması için endometrium korunur. Bu nedenle gebelikteki kanamalar farklı nedenlere dayanır — asla normal bir adet değildir.
Adet vs. gebelik kanaması — net ayrım
Adet: 3–7 gün süren, düzenli ve güçlü kanama, siklik olarak tekrarlayan, sıklıkla kramp tarzı ağrılarla birlikte.
Gebelik kanaması: genellikle noktasal veya lekelenme şeklinde (spotting), açık ila koyu kırmızı, birkaç saatten birkaç güne kadar sürebilir, siklik değildir.
Hızlı kontrol: Renk, miktar & eşlik eden belirtiler
- Açık pembe veya kahverengimsi, çok az: genellikle implantasyon veya beklenen adet tarihine yakın hormonal kırılma kanaması.
- Cinsel ilişkiden/incelemeden sonra açık kırmızı: hassas serviksten gelen kontakt kanama, genellikle hızla geçer.
- Koyu kırmızı, daha yoğun, doku parçalarıyla: düşük riski için uyarı işareti — tıbbi değerlendirme gerekir.
- Ani yoğun kanama + tek taraflı ağrı/baş dönmesi: dış gebelik veya plasenta komplikasyonu şüphesi — hemen acil servise.
Gebelikte kanamanın yaygın nedenleri
İmplantasyon kanaması
Döllenmeden 6–12 gün sonra: blastosistin yerleşmesi sırasında küçük damarların zedelenmesi. Çok hafif, açık pembe/kahverengimsi, en fazla 1–2 gün. Daha fazla bilgi için ACOG.
Pseudo-adet (hormonal kırılma kanaması)
Kısa süreli hormon dalgalanmaları beklenen adet tarihinde küçük bir kanamaya yol açabilir. Gerçek bir adetten belirgin şekilde daha az ve kısa sürer.
Kontakt kanama
Gebelikte serviks yoğun olarak damarlanır. Vajinal muayene veya cinsel ilişki küçük damarları tahriş edebilir. Açık kırmızıdır ve genellikle birkaç saat içinde sonlanır.
Servikal nedenler, enfeksiyonlar & mikrotravmalar
Servikal polip, ektopi (ektropiyon), bakteriyel vajinoz veya mantar enfeksiyonu lekelenmeye yol açabilir. Smear ve hedefe yönelik tedavi gerekebilir. Bilgiler: NHS.
Subkoryonik hematom
Koryon ile uterin duvar arasında kan birikmesi. Erken gebelikte ultrasonla sık görülen bir bulgu. Boyutuna göre takip edilir.
Dış gebelik (ektopik)
5.–6. gebelik haftasından itibaren: tek taraflı, şiddetli ağrı, baş dönmesi, bazen şiddetli kanama. Rüptür halinde hayatı tehdit edebilir. Hemen değerlendirilmelidir. Kılavuz: NICE NG126.
Düşük (abort)
Artan kanama, kramp tarzı ağrılar, bazen doku çıkışı. Tanı ultrason ve hCG seyrine göre konur. Hasta bilgiler için RCOG.
Plasenta komplikasyonları (2./3. trimester)
Plasenta praevia: ağrısız, taze açık kırmızı kanama. Plasenta dekolmanı: genellikle ağrı + sert uterus. Geç dönem kanamalar her zaman klinik değerlendirme gerektirir. Genel bakış: NHS.
Sıklık trimesterlere göre
| Trimester | Tipik nedenler | Değerlendirme |
|---|---|---|
| 1. Trimester (0–12 gebelik haftası) | İmplantasyon, hormonal kırılma kanaması, kontakt kanama, subkoryonik hematom, dış gebelik, düşük | Hafif kanamalar sık; her zaman tıbbi olarak görüşülmelidir. |
| 2. Trimester (13–27 gebelik haftası) | Daha nadir; özellikle plasenta yerleşimi (praevia), serviks uzunluğu, enfeksiyonlar açısından değerlendirme | Taze kanama her durumda (muayene/klinik) gösterilmelidir. |
| 3. Trimester (28–40 gebelik haftası) | Plasenta praevia, plasenta dekolmanı, vasa praevia, doğum belirtisi olarak kanlı mukus tıkacı | Taze kanamalar potansiyel olarak ciddi — özellikle ağrı/baş dönmesi varsa hemen klinik. |
Tanı: Ne neyi aydınlatır?
- Transvajinal ultrason: kesenin/embriyonun yerleşimi, kalp aktivitesi, plasenta yeri, hematomlar.
- Sıralı hCG & progesteron: seyre göre sağlam mı yoksa bozulmuş mu ayrımı.
- Vajinal sürüntü: BV/mantar tespiti, gerekirse tedavi.
- Kan grubu & Rh faktörü: Rh-D negatif olanlarda kanama/travma/prosedür sonrası Anti-D profilaksisi değerlendirilebilir (ayrıntılar kılavuza göre).
Tanı yolları: NICE NG126. Özet hasta bilgileri: RCOG ve NHS.
Kendi kendine yardım & değerlendirmeye kadar davranış
- Gözlemleyin: renk, miktar, süre ve eşlik eden belirtileri (ağrı, ateş, baş dönmesi) not edin.
- Ped kullanın, tampon/kupa yerine: hijyenik ve kanama miktarını değerlendirmek için daha uygundur.
- Dinlenme: geçici olarak vajinal ilişki ve ağır kaldırmaktan kaçının; stresi azaltın.
- İlaçlar: ağrı kesiciler için doktorunuza danışın; ateş ve şiddetli ağrı uyarı işaretleridir.
Hemen kliniğe — bu belirtiler acil durumdur
- şiddetli taze kanama veya dolaşım bozukluğu (baş dönmesi, bayılma, soğuk terleme)
- tek taraflı şiddetli karın/omuz ağrısı (dış gebelik şüphesi)
- ağrı olmasa bile 2./3. trimesterde açık kırmızı kanama (plasenta praevia)
- sert karın duvarı ile birlikte ağrılı kanama (plasenta dekolmanı)
- ateş veya kötü kokulu akıntı
Sonuç
Gebelikte: gerçek adet yoktur — ama kanamalar olabilir. Hafif lekelenme genellikle zararsız olabilir; taze açık kırmızı veya yoğun kanama uyarı işaretidir. Rengi ve miktarı izleyin, dinlenin, ped kullanın ve kanamaları zamanında tıbbi olarak değerlendirin. Ağrı, baş dönmesi veya geç dönem kanamalarda hemen kliniğe başvurun.