Evde aşılama (self inseminasyon) taze semen örneğinin temiz bir kaba alınması ve iğnesiz bir şırınga ile vajinaya, mümkün olduğunca rahim ağzına yakın bölgeye nazikçe bırakılmasıdır. Rehberde yöntemin mantığını, gerçekçi başarı beklentisini, güvenli uygulama adımlarını, pratik ipuçlarını, maliyet karşılaştırmasını ve Türkiye’de dikkat edilmesi gereken hukuki başlıkları bulacaksınız.
Evde aşılama nasıl çalışır?
Donör ya da partner semenini doğrudan steril bir kaba boşaltır. Örnek oda sıcaklığında birkaç dakika akışkanlaşır; ardından iğnesiz şırınga ile yavaşça vajinaya verilir. Ev ortamında laboratuvar işlemi yapılmadığı için yöntem basit ve düşük maliyetlidir. Başarıda en kritik faktörler doğru zamanlama, temiz çalışma ve malzemelerin tek kullanımlık olmasıdır. Klinik işlemlerle (IUI/IVF) kıyaslandığında siklus başına başarı genellikle biraz daha düşüktür; uluslararası veriler iyi zamanlamada yaklaşık %8–15 aralığına işaret eder.
Artılar ve eksiler
Artılar
- Hormon tedavisi ve girişim gerektirmez
- Klinik seçeneklere göre daha hesaplıdır
- Ev ortamında mahremiyet ve esneklik sağlar
- Ovulasyona göre zamanı kendiniz ayarlarsınız
Eksiler
- Laboratuvarda yıkama ve kalite kontrolü yapılmaz
- IUI/IVF’e göre siklus başına başarı daha düşüktür
- Hijyen bozulursa enfeksiyon riski artar
- Hukuki konular önceden netleştirilmeyi gerektirir
Başarı olasılığını gerçekçi değerlendirmek
Ev ortamındaki intracervikal uygulamayı (ICI) değerlendiren çalışmalar sınırlıdır. Yine de düzenli döngüsü olan kişilerde, pozitif LH testine yakın zamanlamayla yapılan denemelerde bildirilen oranlar çoğunlukla %8–15 bandındadır. Yaş, semen kalitesi, ovulasyonun yakalanması ve deneme sayısı sonucu belirgin etkiler. Klinik alternatiflerde (IUI/IVF) oranlar merkeze, yaşa ve nedene göre değişir.
Evde aşılama adım adım
- Ellerinizi yıkayın, yüzeyi temizleyin, tek kullanımlık malzemeleri hazırlayın.
- Semen örneğini steril kaba doğrudan alın. Prezervatif, tükürük veya spermisit içeren sıradan kayganlaştırıcı kullanmayın.
- Örneği oda sıcaklığında 10–15 dakika bekletin (akışkanlaşma).
- 5–10 ml’lik iğnesiz şırıngaya yavaşça çekin. Büyük hava kabarcıklarını silkeleyerek ya da tıklatarak uzaklaştırın.
- Alıcı sırtüstü yatsın, kalça hafif yükseltilsin (kalçanın altına yastık). Şırıngayı yaklaşık 3–5 cm ilerletip içeriği yavaşça bırakın.
- 20–30 dakika dinlenin. Rahat hissediliyorsa orgazm, rahim kasılmalarıyla geçişi destekleyebilir.
Örneği aşırı ısıdan ve soğuktan koruyun. İdeal olarak ilk 30 dakika içinde, en geç yaklaşık 60 dakika içinde uygulayın.
Zamanlamayı iyileştiren pratik ipuçları
- İlk uygulamayı pozitif LH testinden 6–12 saat sonra, ikinciyi yaklaşık 12 saat sonra yaparak ovulasyon penceresini kapsayın.
- Örneği hızlı kullanın; bekleme uzadıkça hareketlilik düşebilir.
- Oda sıcaklığını koruyun, örneği çalkalamayın, ani basınç uygulamayın.
- Kayganlaştırıcı gerekiyorsa “sperm dostu” ibareli ürün seçin; sıradan jel ve spermisitler hareketliliği azaltabilir.
- Döngü, LH sonuçları ve uygulama saatlerini kaydedin; sonraki denemeleri bu verilere göre planlayın.
Yöntemlerin karşılaştırması
| Yöntem | Uygulama yeri | Laboratuvar hazırlığı | Genel değerlendirme | Öne çıkan noktalar |
|---|---|---|---|---|
| Evde aşılama (ICI) | Ev | Yok | Yaklaşık %8–15/siklus (kanıt sınırlı) | Mahrem, düşük maliyet; hijyen ve zamanlama size aittir |
| IUI (rahim içi aşılama) | Klinik | Var | Genelde IVF’ten düşük; çoğu hasta birden çok siklus dener | Yıkanmış semen, tıbbi zamanlama ve takip |
| IVF (tüp bebek) | Klinik | Var | Yaşa ve nedene bağlı olarak daha yüksek | Daha invaziv ve pahalı; planlanabilir protokoller |
Güvenlik ve tarama
Özel donörle çalışmadan önce yakın tarihli cinsel yolla bulaşan enfeksiyon testlerine bakın (HIV, Hepatit B/C, frengi, klamidya, bel soğukluğu vb.). Tüm malzemeler tek kullanımlık ve steril olmalı, işlem öncesi ve sonrası yüzeyler temizlenmelidir. Örnek vücut sıcaklığına yakın koşullarda muhafaza edilmeli, doğrudan ısıtma veya soğutma yapılmamalıdır.
Türkiye’de dikkat edilmesi gereken hukuki başlıklar
Üremeye yardımcı tedaviler yalnızca evli çiftler için ve Sağlık Bakanlığı ruhsatlı merkezlerde uygulanır. Donör gamet kullanımı ve taşıyıcı annelik Türkiye mevzuatında yasak kapsamındadır. Evde yapılan işlemler tıbbi uygulama sayılmasa bile, soybağı, tanıma ve velayet gibi konular Türk Medeni Kanunu hükümlerine tabidir. Durumunuza uygun netlik için aile hukuku alanında çalışan bir avukattan ve bir kadın-doğum uzmanından görüş almanız önerilir.
Ne zaman doktora başvurmalı?
- 35 yaş altı: iyi zamanlanmış 12 ay denemeye rağmen gebelik yoksa
- 35 yaş ve üzeri: 6 ay denemeye rağmen sonuç yoksa
- Derhal: düzensiz döngü, ovulasyon olmaması, şiddetli ağrı/ateş, endometriozis, PCOS, tiroid hastalıkları gibi durumlarda
Sonuç
Evde aşılama, doğru hazırlık ve zamanlamayla erişilebilir bir seçenektir. Temiz çalışma, uygun malzeme, ovulasyon penceresinin yakalanması ve Türkiye’ye özgü hukuki çerçevenin gözetilmesi başarı olasılığını artırır, riskleri azaltır. İlk denemede sonuç alamamak olağandır; birçok kişi birkaç siklus içinde hedefe ulaşır. Gerekli gördüğünüzde tıbbi ve hukuki destek almaktan çekinmeyin.