Tổng quan này giải thích cách các truyền thống tôn giáo lớn ngày nay nhìn nhận hiến tinh trùng — tập trung vào nguồn gốc và huyết thống, công khai so với ẩn danh, vai trò gia đình và quyền nhận diện. Bổ sung là cách đặt hiến trứng, IVF/IUI và mang thai hộ vào bối cảnh. Bài viết nói về giá trị và đạo đức, không phải tư vấn y khoa. Các tài liệu khởi đầu mang tính học thuật nên tham khảo gồm tổng quan liên tôn giáo về ART & tôn giáo (NCBI/PMC), các văn kiện nền tảng của Công giáo Donum vitae/Dignitas personae (Vatican), các tổng hợp trong Hồi giáo (NCBI Bookshelf) cũng như khung halakha của Do Thái giáo (NCBI/PMC). Về minh bạch và thông tin người hiến, HFEA là ví dụ cơ quan nhà nước (HFEA).
Kitô giáo
Giáo hội Công giáo
Lập trường chính: hiệp nhất giữa hôn nhân và sinh sản, bảo vệ sự sống con người từ khởi đầu. Hiến tinh trùng và các hình thức tham gia của bên thứ ba bị bác bỏ vì tách rời huyết thống hôn nhân và chạm tới quyền trẻ em biết nguồn gốc. IVF/ICSI bị đánh giá là có vấn đề do thụ tinh tách khỏi hành vi vợ chồng; chẩn đoán và hỗ trợ chu kỳ tự nhiên được nhìn nhận tích cực.
Hệ quả cụ thể: không dùng giao tử của bên thứ ba, không mang thai hộ. Khi cân nhắc điều trị, nhấn mạnh các chiến lược tránh tạo phôi dư. Lập luận chi tiết xem trong Donum vitae và Dignitas personae (Vatican) cùng các tổng quan gần đây (NCBI/PMC).
Giáo hội Chính thống
Lập trường chính: tính bí tích của hôn nhân, khổ hạnh, bảo vệ sự sống. Hiến tinh trùng thường bị bác bỏ; IVF/IUI với giao tử của chính vợ chồng đôi nơi có thể cân nhắc nếu tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc bảo vệ (ví dụ không tạo phôi dư).
Điểm thảo luận: quản lý trữ lạnh, địa vị của phôi, phân định mục vụ từng trường hợp bởi giám mục/thượng hội đồng. Bên thứ ba (hiến tặng, mang thai hộ) nhìn chung bị loại trừ.
Các Giáo hội Tin Lành (dòng chính & độc lập)
Lập trường chính: đạo đức trách nhiệm, quyết định theo lương tâm, bảo vệ các bên dễ tổn thương. Nhiều giáo hội dòng chính chấp nhận hiến tinh trùng và IVF/IUI với điều kiện: minh bạch với trẻ, giảm thiểu mất phôi, khuôn khổ công bằng.
Biên độ: bối cảnh Phúc âm/độc lập thường nghiêm khắc hơn (phản đối giao tử bên thứ ba), trong khi cộng đoàn khác chấp nhận hiến tặng khi có tài liệu nguồn gốc minh bạch. Quan trọng là vai trò rõ ràng, trách nhiệm làm cha mẹ và gắn kết đời sống giáo đoàn.
Các phong trào khác (LDS, Ngũ tuần, Chứng nhân Giêhôva)
LDS: thường cởi mở với điều trị bằng giao tử của chính vợ chồng; hiến tinh trùng là vấn đề lương tâm kèm đồng hành mục vụ. Ngũ tuần: rất đa dạng; thường nhấn mạnh phẩm giá của phôi và phản đối sự tham gia ẩn danh của bên thứ ba. Chứng nhân Giêhôva: phản đối mạnh việc hủy phôi; hiến tinh trùng thường bị nhìn nhận phê phán trong nhiều cộng đoàn.
Hồi giáo
Khái niệm cốt lõi:Nasab — dòng dõi được bảo đảm. Vợ chồng là khuôn khổ độc quyền của sinh sản; bên thứ ba không nên phá vỡ sự gán ghép này. Từ đó hình thành lập trường rõ ràng chống ẩn danh và chống hiến tặng từ bên thứ ba.
Quan điểm pháp lý Sunni (dòng chính)
Hiến tinh trùng: bị cấm; tương tự thường áp dụng cho hiến trứng/phôi và mang thai hộ. IVF/IUI được cho phép khi tinh trùng, trứng và tử cung chỉ thuộc về cặp vợ chồng. Với nhiều học giả luật Hồi giáo, chuyển phôi trữ lạnh chỉ được phép khi hôn nhân còn tồn tại. Tổng quan nhập môn: NCBI Bookshelf.
Trọng tâm: ngăn ngừa loạn luân nhờ gia phả rõ ràng, cấm ẩn danh, phản đối sử dụng sau khi một bên qua đời, quy định nghiêm cho PGD/PGT. Nghiên cứu thực nghiệm cũng chỉ ra rào cản văn hóa (kỳ thị, tiếp cận thông tin) trong các cộng đồng khác nhau.
Bối cảnh Shia
Hiến tinh trùng: trong một số nhánh luật Shia được bàn luận với điều kiện rất chặt (bảo đảm theo hợp đồng, quy định rõ quyền làm cha mẹ, địa vị pháp lý của trẻ, không che giấu nguồn gốc). Tổng quan về logic huyết thống Shia trong bối cảnh hiến tặng: NCBI/PMC. Khung đạo đức sinh học rộng hơn về quản trị và luật quốc gia: NCBI/PMC.
Do Thái giáo
Nguyên tắc: huyết thống (câu hỏi địa vị), tránh quan hệ huyết thống bị cấm, tài liệu rõ ràng và minh bạch với trẻ. Đánh giá về hiến tinh trùng khác nhau tùy trường phái và giáo quyền.
Bối cảnh Chính thống
Thường thận trọng đến mức bác bỏ hiến tinh trùng. Nếu được cân nhắc, yêu cầu chặt chẽ: truy vết định danh liên tục trong phòng thí nghiệm, loại trừ quan hệ huyết thống bị cấm, tham vấn giáo quyền. Trọng tâm là vai trò halakha của cha/mẹ trong hiến tặng và mang thai hộ.
Bối cảnh Bảo thủ & Cải cách
Thường cởi mở hơn với hiến tinh trùng khi có tài liệu nguồn gốc minh bạch, thông tin cho trẻ phù hợp lứa tuổi về sau và cấu trúc gia đình ổn định. Quyền nhận diện của trẻ và tránh các mô hình ẩn danh ngày càng được coi trọng. Tổng quan: NCBI/PMC. Thực hành quốc gia (ví dụ Israel) cho thấy sự đan xen giữa tôn giáo và quy định của nhà nước (NCBI/PMC).
Ấn Độ giáo
Định hướng: gia đình, dharma, tránh gây hại. Hiến tinh trùng có thể được chấp nhận khi phẩm giá, trách nhiệm, công bằng và minh bạch được bảo đảm. Đồng thời tồn tại lo ngại về thương mại hóa và bóc lột — chẳng hạn trong tranh luận về mang thai hộ.
Thực hành: quyết định chịu ảnh hưởng mạnh bởi gia đình, nghi lễ (chúc phúc, thanh sạch) và môi trường xã hội. Ngày càng ủng hộ minh bạch với trẻ để phòng ngừa vấn đề nhận diện. Khung học thuật–đạo đức (liên văn hóa) có trong một tổng quan IVF nhấn mạnh đạo đức (NCBI/PMC).
Phật giáo
Định hướng: giảm khổ, từ bi, chánh niệm. Hiến tinh trùng thường phù hợp hơn khi giúp giảm khổ, tránh phụ thuộc/bóc lột và bảo đảm điều kiện công bằng. Thường đánh giá tiêu cực việc lựa chọn giới tính không vì lý do y khoa và cố ý loại bỏ phôi.
Thực hành: áp dụng chịu chi phối bởi luật quốc gia và các tăng đoàn địa phương. Chủ đề hay bàn luận: minh bạch với trẻ, đền bù công bằng không bóc lột, tôn trọng mọi bên. Tổng quan liên tôn đặt phổ Phật giáo trong bối cảnh các truyền thống khác (NCBI/PMC).
Sikh giáo
Định hướng: phẩm giá, bình đẳng, công lý, phục vụ tha nhân. Các lựa chọn không có bên thứ ba ít gây tranh cãi hơn. Nếu cân nhắc hiến tinh trùng, cần tài liệu nguồn gốc minh bạch, hợp đồng công bằng và bảo đảm rõ ràng chống bóc lột. Hiếm khi có chỉ dẫn trung ương thống nhất; thực hành do cộng đồng địa phương định hình.
Bahá’í
Định hướng: hài hòa giữa tôn giáo và khoa học, vai trò đặc biệt của đôi vợ chồng trong thụ thai. Hiến tinh trùng thường được đánh giá thận trọng; hướng dẫn cụ thể có thể khác nhau giữa các Hội đồng Tinh thần Quốc gia. Các tổng quan so sánh đặt sự thận trọng này vào diễn ngôn liên tôn rộng hơn (NCBI/PMC).
Nho giáo
Trọng tâm là hòa thuận gia đình, dòng tổ tiên và trách nhiệm xã hội. Hiến tinh trùng dễ được chấp nhận hơn ở nơi huyết thống được ghi chép rõ ràng, tránh ẩn danh và kết cấu xã hội vẫn ổn định. Quan trọng là vai trò, bổn phận rõ ràng và trách nhiệm dài lâu với trẻ.
Đạo giáo
Tiết độ, tự nhiên và cân bằng định hướng việc đánh giá. Công nghệ chấp nhận được khi tôn trọng cân bằng của sự sống, tránh bóc lột và không biến con người thành công cụ. Ưu tiên giải pháp minh bạch, thận trọng; can thiệp mạnh bị xem là có vấn đề.
Thần đạo
Thanh khiết, hòa bình cộng đồng và tôn trọng truyền thống tạo khung tham chiếu. Có ít tín điều được hệ thống hóa; việc chấp nhận hiến tinh trùng thường phụ thuộc đền thờ địa phương, nghi lễ và duy trì hòa thuận gia đình. Đánh giá tích cực với ghi chép huyết thống rõ ràng và gắn kết xã hội.
Hỏa giáo
Thanh khiết, bảo vệ cộng đồng và an sinh là giá trị trung tâm. Hiến tinh trùng có thể được chấp nhận khi tuân thủ quy tắc thanh khiết, bảo đảm gia phả không mơ hồ và đặt lợi ích tốt nhất của trẻ lên hàng đầu. Do thiếu chỉ dẫn toàn cầu thống nhất, thực hành do các cộng đồng và kiều dân quyết định; các tổng quan so sánh cung cấp định hướng (NCBI/PMC).
Kết luận
Tựu trung, mọi truyền thống đều coi trọng huyết thống rõ ràng, chăm sóc sự sống đang hình thành và khuôn khổ công bằng, minh bạch; nguồn gốc càng được ghi nhận tốt, vai trò càng rõ và các nguyên tắc bảo vệ càng được tuân thủ nhất quán thì càng dễ tìm thấy con đường có trách nhiệm — còn “điều gì được phép và phù hợp” rốt cuộc được quyết định tại giao điểm giữa đức tin cá nhân, pháp luật quốc gia và tham vấn chuyên môn tin cậy.