İntrauterin İnseminasyon (IUI), tüp bebek yöntemine göre daha basit ve maliyet-etkin bir yardımcı üreme yöntemidir. Bu yazıda, IUI işlem adımları, gerekli koşullar, tahmini maliyetler ve başarı oranlarını nasıl etkilediği hakkında bilgi bulacaksınız.
İntrauterin İnseminasyon (IUI) Nedir?
IUI sırasında yıkanmış ve konsantre edilmiş spermler, ince bir kateter aracılığıyla doğrudan rahim içine yerleştirilir. Böylece spermler rahim ağzı mukusunu aşarak yumurtaya daha hızlı ulaşır. Yöntem, partner veya donör spermiyle (homolog/heterolog) uygulanabilir.
IUI için Tipik İndikasyonlar
- Spermiogramda hafif ölçüde azalmış sperm kalitesi (konsantrasyon, hareketlilik).
- Düzensiz veya yetersiz yumurtlama.
- Servikal faktör infertilitesi (yoğun mukus, anti-sperm antikorlar).
- Açıklanamayan infertilite durumları.
- Bekar kadınlar veya eşcinsel çiftler için donör spermi kullanımı.
- İmmünolojik nedenler (anti-sperm antikorlar) varlığında.
Başarılı Bir IUI için Gereken Koşullar
- En az bir açık tüp (HSG veya HyCoSy ile doğrulanmış).
- Kanıtlanmış yumurtlama – doğal veya ilaçlarla tetikli.
- Fertilizasyon yeteneği olan sperm (> 5 milyon motil sperm hazırlama sonrası).
- Aktif genital enfeksiyon olmaması.
- Donör spermi için genetik tarama, kalıtsal hastalıkları dışlamak amacıyla.
Adım Adım IUI İşlemi
- Ön Muayene ve Danışmanlık: Adet döngüsü analizi, spermiogram, kan ve ultrason kontrolleri.
- Hafif Over Stimülasyonu: Clomifen veya düşük doz gonadotropinlerle 1–3 follikül uyarımı.
- Ovulasyon Tetkiki: Leitfollikül 17–20 mm olunca hCG iğnesi uygulanır.
- Sperm Hazırlama: Taze veya çözülmüş spermler Swim-up ya da yoğunluk gradyanı yöntemiyle konsantre edilir.
- İnseminasyon: hCG tetik sonrası 24–36 saat içinde kateterle rahim içine enjekte edilir (işlem < 5 dakika, genellikle ağrısız).
- Luteal Destek: Vaginal progesteron, rahim içi zarı stabilize eder.
- Gebelik Testi: İnseminasyondan 14 gün sonra kan β-hCG testi.
IUI'nin Avantajları
- Doğrudan sperm yerleştirilmesi – servikal engeller aşılır.
- Hafif ve az invaziv, anestezi gerekmez.
- IVF veya ICSI'den daha düşük maliyet.
- Kısa işlem süresi ve az ziyaret gereksinimi.
Üreme Yöntemlerinin Hızlı Karşılaştırması
- ICI / IVI – Evde İnseminasyon
Spermler şırınga veya fincan ile rahim ağzı önüne yerleştirilir. Hafif infertilite sorunları veya donör spermi için uygundur; en düşük maliyet ve en yüksek gizlilik. - IUI – İntrauterin İnseminasyon
Yıkanmış spermler kateterle rahim içine enjekte edilir. Orta düzey erkek faktörleri, servikal sorunlar veya açıklanamayan infertilite için ideal; klinik ortam, orta maliyet. - IVF – Tüp Bebek (IVF)
Uyarılmış birden fazla yumurta laboratuvarda spermlerle döllenir. Tüp tıkanıklığı, endometriozis veya başarısız IUI sonrası tercih edilir; yüksek başarı, yüksek maliyet. - ICSI – Mikroenjeksiyon (ICSI)
Tek bir sperm mikroskop altında yumurtaya enjekte edilir. Ağır erkek faktör infertilite veya TESE materyali için en hassas yöntem; en yüksek maliyet, en iyi şans.
Başarı Olanakları: IUI'nin Şansları Nelerdir?
Başarı oranı yaşa göre değişir:
- < 35 yaş: %12–18.
- 35–40 yaş: %8–12.
- > 40 yaş: %5 veya daha az.
Üst üste üç ila altı IUI genellikle kümülatif %30–45 başarı sağlar; başarısızlıktan sonra IVF önerilir.
Başarıyı Artırmaya Yönelik İpuçları
Yaşam Tarzı Optimizasyonu:
- BMI kontrolü, sigarayı bırakma, alkolü sınırlama.
- Stres yönetimi: yoga, meditasyon veya hafif egzersiz.
Sperm ve Döngü Optimizasyonu:
- Örnekten 2–3 gün önce boşalma kısıtlaması.
- Ultrason ve LH testleriyle hassas döngü takibi.
- Stimülasyon döneminde fertilite dostu kayganlaştırıcı kullanımı.
Riskler ve Güvenlik
İlaç Kaynaklı Riskler:
- Ovarian Hiperstimülasyon Sendromu (OHSS) – düşük doz protokollerde nadir.
- Çoğul gebelik riski (%5–10), birden fazla follikül gelişirse.
İşlem Kaynaklı Riskler:
- Kateter işlemi sonrası hafif kramplar veya lekelenme.
- Nadir de olsa rahim enfeksiyonu (antiseptik teknik riski azaltır).
Psikolojik Etki: Negatif sonuçlar duygusal stres yaratabilir – psikososyal destek önerilir.
Maliyetler ve Sigorta Kapsamı
Türkiye'de IUI döngüsü için ilaçlar dahil toplam maliyet genellikle 5.000 TL ila 12.000 TL arasında değişmektedir. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) infertilite tedavilerini genellikle kapsamaz; bu nedenle IUI tedavileri çoğunlukla özel kliniklerde gerçekleştirilmekte ve hasta katkısı talep edilmektedir.
Ne Zaman Bir Sonraki Adımı Düşünmeli?
- < 35 yaş: 3–4 başarısız IUI sonrası.
- 35–40 yaş: 3 döngü başarısızsa.
- > 40 yaş veya ciddi sperm sorunu: erken dönemde IVF/ICSI değerlendirmesi.
Tedavi merkeziniz, ideal geçiş zamanını ve ek testleri belirlemenize yardımcı olacaktır.
Bilimsel Kaynaklar ve Çalışmalar
Sonuç
İntrauterin İnseminasyon, orta düzey maliyet ve stres ile bebek sahibi olma şansı sunar. Düzenli döngü takibi, hafif uyarım ve profesyonel destek ile IUI, daha invaziv yöntemlere başvurmadan önce değerlendirilecek ideal adımdır.