Önsemen damlası – tıbbi adıyla preejakülat – pek çok soruyu beraberinde getirir: Bununla hamile kalınabilir mi? Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların (CYBE) geçişinde ne rol oynar? Bu makale güncel araştırma bulgularını derliyor ve istenmeyen gebelikleri ve enfeksiyonları güvenilir şekilde önlemek için pratik ipuçları sunuyor.
Önsemen damlası: Oluşumu ve bileşimi
Nasıl oluşur? Cinsel uyarılma sırasında Cowper bezleri (bulboüretral bezler) sıvı bir madde üretir. Bu berrak, hafif yapışkan sıvı ejakülasyondan önce üretraya boşalır. Miktar kişi ve duruma göre değişir, ortalama 0,4–4 ml arasıdır.
İçeriği nedir? Preejakülat büyük ölçüde sudan, mukus benzeri maddelerden, enzimlerden ve eser elementlerden oluşur; pH değeri 7,2–8,0 arasındadır. Testislerde oluşmadığı için doğal olarak sperm içermez – ancak aşağıda açıklanan istisnalar vardır.
Preejakülatın işlevi nedir?
Asit tamponu: İdrar kalıntıları üretrayı asitleştirir. Preejakülat bu ortamı nötralize ederek sperm hayatta kalma şansını artırır.
Doğal kayganlaştırıcı: İçindeki mukus benzeri maddeler penisin girişini kolaylaştırır ve her iki partnerin de hissetmesini geliştirir. Önemli: Bu madde kayganlaştırıcı jelin yerini tutmaz – kondomla birlikte lateksi yıpratmamak için su veya silikon bazlı kayganlaştırıcı kullanın.
Önsemen damlası sperm içerir mi?
Yaklaşık her 3 erkekten 1’inde tam ejakülasyon olmamasına rağmen direk preejakülatta hareketli sperm bulunur [Zukerman ve ark., 2011][NHS]
Sperm nasıl karışır?
- Ejakülasyon sonrası kalıntılar: Üretrada kalan spermler preejakülatla atılabilir.
- Mikro-ejakülasyon: Yoğun uyarılma durumunda küçük miktarda sperm orgazmdan önce de sızabilir.
- Vasektomi sonrası: Tüpler kesildiğinde preejakülatta artık sperm bulunmaz.
Gebelik riski – Mitler yerine gerçekler
Risk, tam bir ejakülasyona göre çok daha düşük olsa da sıfır değildir. 2024 tarihli bir pilot çalışma, mükemmel gerçekleştirilen coitus interruptus (arka çekme) durumunda bile %5’ten az hareketli sperm tespit etti.
İdeal zamanlamayla sadece birkaç düzine sperm bile bir yumurtayı dölleyebilir. Cinsel ilişki sonrası idrar yapma üretrayı temizlese de güvenilir koruma sağlamaz.
Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların (CYBE) geçişi
Preejakülat bakteri, virüs ve mantar içerebilir – klamidya, gonore, HPV, herpes simpleks ve potansiyel olarak HIV gibi. Kondom kullanım riski önemli ölçüde azaltır ancak özellikle HPV’de deri temasıyla bulaşmayı tamamen önleyemez.
Güvenilir doğum kontrol yöntemleri
Barier yöntemleri: Kondomlar doğru kullanıldığında hamilelik ve CYBE’den korur. Lateks alerjisi durumunda poliüretan, poliizopren veya dişi kondom iyi alternatiflerdir.
Hormonel yöntemler:
- Hap – günlük kullanım; hata oranı < %0,3.
- Vajinal halka / bant – aylık veya haftalık değiştirme.
- Hormonal spiral – 3–5 yıl etkili; Pearl İndeks < %0,2.
Uzun süreli ve acil yöntemler: Bakır spiral veya zincir (5–10 yıl, hormonsuz) ve acil kontraseptif hap (levonorgestrel 72 saate, ulipristal 120 saate kadar).
Geleceğe bakış: Testosteron undecanoat + progestin içeren hormonal bir “erkek hapı” Faz III çalışmaları aşamasında.
Sonuç
Önsemen damlası yalnızca bir “ön oyun sıvısı” değildir: sperm ve patojen taşıyabilir. İstenmeyen gebelik ve CYBE’den etkili korunmak için coitus interruptus’a güvenmek yerine bilinen yöntemlere başvurmak gerekir.