İntrasitoplazmik Sperm Enjeksiyonu (ICSI), klasik in vitro fertilizasyon (IVF) sürecinde erkek kısırlığı nedeniyle yeterli başarı elde edilemediğinde başvurulan en etkili mikromanipülasyon yöntemidir. Bu rehberde endikasyonlardan işleyişe, maliyetlerden başarı oranlarına, risklerden yasal düzenlemelere kadar tüm ayrıntılar yer alıyor.
ICSI nedir ve ne zaman uygulanır?
ICSI sırasında mikroskop altında, mikro-pipet yardımıyla tek bir sperm olgun bir yumurtanın sitoplazmasına enjekte edilir. Özellikle OAT sendromu, TESE/micro-TESE sonrası azospermi, yüksek DNA parçalanması, antisperm antikorları veya önceki IVF denemelerinde fertilizasyon başarısızlığı yaşanmışsa ICSI tercih edilir. Ayrıca genetik değerlendirme (AZF delesyonları, CFTR mutasyonları) erkek faktörünün ağır olduğu vakalarda zorunludur.
Tüp bebek yöntemleri – hızlı karşılaştırma
- ICI / IVI – Ev tipi servikal inseminasyon
Sperma, şırınga veya steril kap yardımıyla serviks ağzına yakın bölgeye yerleştirilir. Hafif kısırlık vakalarında veya donör sperma kullanımında tercih edilir; düşük maliyet, yüksek mahremiyet. - IUI – İntrauterin inseminasyon
Yıkanmış sperm, kateter aracılığıyla rahim içine enjekte edilir. Orta dereceli erkek faktörü, servikal mukus problemleri veya açıklanamayan kısırlık durumlarında kullanılır; klinikte basit, orta maliyetli. - IVF – İn vitro fertilizasyon
Uyarılmış birkaç yumurta laboratuvarda spermle buluşturulur. Tüplerin tıkalı olduğu, endometriozis veya başarısız IUI sonrası standart yöntemdir; yüksek başarı, yüksek maliyet. - ICSI – İntrasitoplazmik sperm enjeksiyonu
Mikrochirurjiyle tek bir sperm yumurtaya enjekte edilir. En ağır erkek kısırlığı vakalarında veya TESE materyali kullanıldığında en yüksek başarı şansı sağlar; maliyeti yüksektir.
ICSI maliyeti ne kadardır?
Türkiye’de bir IVF + ICSI döngüsü genellikle 2.500 – 4.000 € (yaklaşık 70.000 – 120.000 TL) arasında değişir. İlaçlar, yumurta toplama, ICSI işlemi ve embriyo transferi bu fiyata dahildir.
Ek ücretler: TESE biyopsisi 2.000 – 4.000 TL, genetik testler 500 – 1.000 TL, PGT-A 8.000 – 20.000 TL, kriyoprezervasyon 2.000 TL/yıl.
ICSI adım adım işleyişi
- Değerlendirme ve danışmanlık: Sperm analizi, hormon profilleri, ultrason, enfeksiyon ve genetik testler.
- Ovariyel uyarım: 8 – 12 gün gonadotropin, sık izlem, PCO riski durumunda düşük doz protokoller.
- Punktiyon ve sperm elde etme: hCG/GnRH tetikleyicisinden 34 – 36 saat sonra; azoospermi varlığında TESE/micro-TESE.
- Sperm seçimi: Yoğunluk gradyanı, IMSI veya PICSI ile DNA hasarını minimize etme.
- Enjeksiyon: Her MII yumurtaya bir sperm mikroenjeksiyonla verilir.
- Embriyo kültürü ve zaman atlamalı (time-lapse) takip: 5. güne kadar izleme; isteğe bağlı PGT-A/PGT-M.
- Embriyo transfer veya freeze-all: Tek embriyo transferi çoğul gebelik riskini azaltır; yüksek östrodiolde vitrifikasyon.
- Luteal destek: Progesteron (jel veya tablet) 10 – 12. haftaya dek.
- Gebelik testi ve ultrason: 12 – 14 gün sonra β-hCG, 6 – 7. haftada ilk kalp atışı kontrolü.
Başarı oranları – gerçekçi veriler
ICSI sonrası fertilizasyon oranları %70 – 80 civarındadır. Klinik gebelik oranı IVF ile benzerdir ve en çok anne yaşına bağlı olarak değişir:
- < 35 yaş: %45 – 55
- 35 – 37 yaş: %35 – 45
- 38 – 40 yaş: %25 – 30
- > 40 yaş: <%15
Vitrifikasyonlu embriyo transferleriyle canlı doğum oranı bir döngüde genç çiftlerde %60’ın üzerine çıkabilir.
Başarı şansınızı nasıl artırabilirsiniz?
Yaşam tarzı: İdeal kilo, sigarayı bırakma, alkol ≤ 5 ünite/hafta, günlük folik asit ve D vitamini, düzenli hafif egzersiz.
Erkek faktörü: Antioksidan zengini beslenme (C/E vitamini, CoQ10, Omega-3), nikotin ve anabolik maddelerden 3 aylık uzak durma sperm kalitesini iyileştirir.
İlaç destekleri:DHEA, CoQ10 gibi ajanlar düşük yanıt verenlerde fayda sağlayabilir (sınırlı kanıt – mutlaka hekim kontrolünde).
Riskler ve yan etkiler
- OHSS: Antagonist protokol ve freeze-all ile risk %1’in altına iner.
- Çoğul gebelik: Transfer edilen embriyo sayısına bağlıdır; SBT önerilir.
- Epigenetik etkiler: Imprinting bozuklukları riski <%1.
- Psikolojik yük: Yüksek maliyet ve tekrar eden tedaviler stres yaratabilir; destekleyici danışmanlık önerilir.
Yasal düzenlemeler (Türkiye)
- “Üremeye Yardımcı Tedavi Uygulamaları ve Üremeye Yardımcı Tedavi Merkezleri Hakkında Yönetmelik” (RG 30.09.2014) kapsamında tüp bebek merkezleri Sağlık Bakanlığı onaylıdır; kültürde en fazla üç embriyo oluşturulabilir.
- Yalnızca evli çiftler kendi gametleriyle tedavi yaptırabilir; donasyon, taşıyıcı annelik ve evlilik dışı tedaviler yasaktır.
- Merkezdeki hekim ve embriyologlar Sağlık Bakanlığı sertifikalı olmalı, etik kurallara uymalıdır.
Bilimsel kaynaklar ve kılavuzlar
Sonuç
İntrasitoplazmik Sperm Enjeksiyonu, ağır erkek kısırlığını aşmak için en yüksek başarı oranını sunan yöntemdir. Gelişmiş laboratuvar altyapısı, tek embriyo transferi ve kapsamlı danışmanlıkla genç çiftlerde %55’e varan klinik gebelik oranları elde edilebilir. Maliyet, riskler ve yasal süreçler hakkında eksiksiz bilgi sahibi olmak, tedavinin başarısına katkı sağlar.