Ortak ebeveynlik (co-parenting), boşanmış veya evlenmemiş ebeveynler, tek ebeveynler ve LGBTQ+ çiftleri arasında Türkiye’de giderek yaygınlaşıyor. Bu rehberde, neden bu modeli tercih ettiklerini, hangi avantajları sunduğunu ve nasıl bir ebeveynlik planı ile pratik stratejiler uygulayarak ailenizin gelişmesine katkı sağlayabileceğinizi öğreneceksiniz.
Ortak Ebeveynlik (Co-Parenting) Nedir?
Türk Medeni Kanunu’nda (TMK m.182-183) ve ilgili Aile Mahkemeleri uygulamalarında, ortak ebeveynlik, iki veya daha fazla yetişkinin hem kanuni velayet (karar alma yetkisi) hem de fiili velayet (barınma ve bakım zamanı) haklarını paylaşmasıdır. Tüm detaylar, mahkeme onaylı bir ebeveynlik planı ile yazılı güvence altına alınır.
Ortak Ebeveynlik Avantajları
Türkiye’de modern aile yapısına uygun ortak ebeveynlik şunları sağlar:
- Esneklik: Vardiyalı bakım sayesinde iş ve özel hayat kolayca dengelenir.
- Ruhsal Destek: Sorumluluğun paylaşılması stres ve tükenmişliği azaltır.
- Çeşitli Rol Modeller: Çocuk, farklı ebeveynlik tarzlarından faydalanır.
- Hukuki Güvence: TMK ve Aile Mahkemeleri uygulamalarıyla güvence altına alınır.
Zorluklar & Çözümler
Başarılı bir ortak ebeveynlik için:
- Açık İletişim: Haftalık görüşmelerle yanlış anlamalar önlenir.
- Yazılı Anlaşmalar: Tatil, okul takvimi ve kritik kararları içeren ebeveynlik planı.
- Uyum Yeteneği: Çocuğun büyümesi ve hayat koşullarına göre plan güncellenir.
- Profesyonel Destek: Aile Mahkemesi arabulucuları veya psikologlardan yardım.
LGBTQ+ Aileler için Ortak Ebeveynlik
LGBTQ+ çiftler, genellikle tüp bebek, evlat edinme veya vekil anne yöntemleri kullanır. Her iki ebeveynin de haklarını güvence altına almak için erken dönemde aile hukuku avukatı desteği almak kritik öneme sahiptir.
Günlük Pratik İpuçları
- Ortak Takvim: Google Takvim, Cozi veya EbeveynApp ile randevu ve etkinlikleri koordine edin.
- Rutine Bağlı Toplantılar: Haftada 30 dakikalık çevrim içi görüşmeler planlayın.
- Tutarlı Rutinler: Yatma, ödev ve ekran süresi kurallarında uzlaşın.
- Açık Roller: Servis, okul projeleri ve sosyal etkinlik sorumluluklarını paylaşın.
- Çocuğun Görüşü: Yaşına uygun tercihlerine sürece dahil edin.
Çatışma Yönetimi
- Arapuluculuk (Mediation): Mahkeme arabulucuları veya özel uzmanlarla çözüm.
- Aile Terapisi: Aile psikologlarından yardım alın.
- Ebeveyn Koordinatörü: Yüksek çatışmalı durumlarda mahkeme atamalı uzman.
Hukuki Hususlar
- Velayet Türleri: Kanuni (karar alma) vs. fiili (barınma) velayet.
- Nafaka: TMK m.329-336 uyarınca gelir durumuna ve çocuğun ihtiyaçlarına göre belirlenir.
- Karar Yetkisi: Eğitim, sağlık ve din konularında kim karar verecek açıkça tanımlanır.
- Ebeveynlik Planı: Aile Mahkemesi’ne sunularak hukukî bağlayıcılık kazanır.
- Vasiyet ve Temsilcilik: Ebeveynin vefatında vekil veli tayini.
Tavsiye: Aile hukuku avukatı veya Baro bünyesindeki ücretsiz danışmanlık servislerinden faydalanın.
Doğru Ortak Ebeveyn Nasıl Bulunur?
- Çevrimiçi Platformlar: “Ortak Ebeveynlik Türkiye” Facebook grupları, ParentMatch, AileKoordinatörü
- Ağ ve Öneriler: Psikologlar, okullar ve destek gruplarından referans isteyin.
- Kendini Değerlendirme: Değerler, ebeveynlik tarzı ve uzun vadeli hedeflerin uyumuna bakın.
İleri Okuma & Araştırma
- Fabricius, W. V., Braver, S. L., Diaz, P., & Vélez, C. (2010). Child adjustment in joint versus sole physical custody: Two-year longitudinal study. Family Process.
- Kelly, J. B., & Lamb, M. E. (2000). Using child development research to guide custody decisions. Family Court Review.
- Nunes, C., Scherer, N., & Favez, N. (2021). Co-parenting programs: Systematic review & meta-analysis. Family Relations.
Sonuç
Türkiye’de ortak ebeveynlik, çocuğun yararını merkeze alan dayanıklı, işbirlikçi bir aile ağı oluşturur. Net bir ebeveynlik planı, açık iletişim ve sağlam hukuki yapı ile her ilişki biçiminde aileniz için aydınlık bir gelecek inşa edebilirsiniz.