Pandemia COVID-19 nie tylko zmieniła naszą codzienność, ale też wywołała pytania dotyczące płodności. Szczególnie dyskusja o „nieszczepionym vs. szczepionym nasieniu” pełna jest mitów. Co na to mówią badania? W tym artykule wyjaśniamy, obalamy nieporozumienia i tłumaczymy, jakie czynniki naprawdę wpływają na jakość plemników.
Dlaczego jakość plemników ma znaczenie: podstawy
Plemniki to wyspecjalizowane komórki, które przenoszą męski materiał genetyczny do komórki jajowej. Każdy plemnik odgrywa kluczową rolę: dostarcza 50 % materiału genetycznego niezbędnego do poczęcia nowego życia.
Na jakość plemników składają się cztery podstawowe parametry:
- Stężenie: liczba plemników na mililitr nasienia
- Ruchliwość: zdolność poruszania się i przedostawania naprzód
- Morfologia: odsetek prawidłowo ukształtowanych plemników
- Integralność DNA: nienaruszona struktura materiału genetycznego
Wartości te są wrażliwe na choroby, styl życia i czynniki środowiskowe. Ale czy wpływa na nie także szczepienie przeciw COVID-19?
Stan badań: szczepienie COVID-19 a jakość plemników
Naukowcy na całym świecie sprawdzają, czy szczepionki mRNA i wektorowe mają wpływ na jakość plemników. Jasny przekaz: brak dowodów na trwałe zaburzenia.
Na przykład badanie opublikowane w JAMA (Gonzalez et al. 2021) objęło 45 zdrowych mężczyzn i porównało parametry sprzed i po szczepieniu mRNA. Nie stwierdzono istotnych różnic w stężeniu, ruchliwości ani morfologii (Gonzalez DC i in. 2021).
Przegląd systematyczny 24 badań (Chen et al. 2023) wykazał, że ani szczepionki mRNA, ani wektorowe nie wywołują klinicznie istotnych zmian w liczbie plemników, ich ruchliwości czy integralności DNA. Dowiedz się więcej
Infekcja COVID-19 vs. szczepienie: ryzyko i ochrona
Badanie kohortowe potwierdziło, że zakażenie SARS-CoV-2 może tymczasowo obniżyć wszystkie parametry plemników i powodować uszkodzenia DNA, podczas gdy szczepienie nie wywołuje takich efektów (Yuan et al. 2025) Przeczytaj badanie.
WHO i CDC zalecają: szczepienie chroni nie tylko przed COVID-19, ale pośrednio także wspiera Twoją płodność. CDC: Szczepienia przy planowaniu ciąży
Badania długoterminowe i nowe szczepionki przeciw COVID-19
Obecnie prowadzone są liczne badania długoterminowe – m.in. na uniwersytetach w Kanadzie i Japonii – które śledzą mężczyzn przez 12 miesięcy, analizując próbki nasienia i dane zdrowotne, by wykluczyć rzadkie efekty uboczne.
Testowane są też szczepionki białkowe (np. Novavax) i inne platformy. Wstępne dane wskazują na wysoką skuteczność przy łagodnych objawach ubocznych. Ponieważ żaden z tych preparatów nie przenika do tkanek rozrodczych, eksperci nie spodziewają się negatywnego wpływu na jakość plemników. Wyniki pojawią się w najbliższych miesiącach w literaturze fachowej.
Styl życia i środowisko: czynniki wpływające na zdrową jakość plemników
Aby wspierać swoją płodność, warto zadbać o:
- Dietę: dużo owoców, warzyw i kwasów omega-3; ograniczyć alkohol i nikotynę
- Aktywność fizyczną i wagę: regularne ćwiczenia i zdrowe BMI
- Redukcję stresu: techniki relaksacyjne, takie jak joga czy medytacja
- Środowisko: unikać kontaktu z pestycydami, metalami ciężkimi i chemikaliami
Perspektywy: długoterminowy monitoring jakości plemników
Organizacje nadzorujące, jak WHO, oraz niezależne zespoły badawcze obserwują możliwe późne skutki. Na razie nie ma dowodów na długotrwałe uszkodzenia, ponieważ szczepionki nie ingerują w komórki rozrodcze.
Praktyczne wskazówki: spermiogram i badanie płodności
Jeśli chcesz dokładnie sprawdzić swoją płodność, wykonaj spermiogram około trzech miesięcy po zakończeniu serii szczepień. Cykl spermatogenezy trwa bowiem około 72–90 dni, dlatego wynik dobrze odzwierciedla aktualną jakość plemników.
- Przygotowanie: 2–7 dni abstynencji seksualnej przed oddaniem próbki.
- Wybór laboratorium: klinika andrologiczna lub urologiczna z akredytowanym laboratorium gwarantuje wiarygodne wyniki.
- Regularne kontrole: przy problemach z poczęciem warto powtarzać badanie co 6 miesięcy.
- Konsultacja: urolog lub androlog wyjaśni wyniki i zaproponuje ewentualne leczenie, np. optymalizację stylu życia lub terapię hormonalną.
Literatura i przydatne linki
- Gonzalez DC i in. Parametry plemników przed i po szczepieniu mRNA przeciw COVID-19. JAMA 2021.
- Chen YX i in. Wpływ szczepionek SARS-CoV-2 na jakość plemników: przegląd systematyczny. JMIR Public Health Surveill 2023.
- Yuan L i in. Zakażenie COVID-19 a pogorszenie jakości plemników. Scientific Reports 2025.
- CDC: Szczepienie przeciw COVID-19 a planowanie ciąży. 2024.
Podsumowanie
Badania naukowe potwierdzają: szczepionki przeciw COVID-19 nie wywołują trwałych zaburzeń jakości plemników. Znacznie ważniejszy jest zdrowy styl życia, radzenie sobie ze stresem i regularne badania kontrolne. W razie wątpliwości skonsultuj się z urologiem lub andrologiem.