Płyn przedwytryskowy – medycznie nazywany preejakulatem – budzi wiele pytań: czy można przez niego zajść w ciążę? Jaką rolę odgrywa w przenoszeniu infekcji przenoszonych drogą płciową (STI)? W tym artykule zbieramy najnowsze wyniki badań i podajemy praktyczne wskazówki, jak skutecznie zapobiegać niechcianym ciążom i infekcjom.
Płyn przedwytryskowy: powstawanie i skład
Skąd się bierze? Podczas podniecenia seksualnego gruczoły Cowpera (opuszkowo-cewkowe) wytwarzają przezroczysty, lekko lepki płyn, który jest uwalniany do cewki moczowej przed wytryskiem. Ilość waha się znacznie – średnio od 0,4 do 4 ml.
Co się w nim znajduje? Preejakulat składa się głównie z wody, mucyn, enzymów i mikroelementów; jego pH wynosi od 7,2 do 8,0. Ponieważ płyn nie powstaje w jądrach, z zasady jest wolny od plemników – wyjątki wyjaśniamy niżej.
Jaką funkcję pełni preejakulat?
Bufor kwasowy: Resztki moczu zakwaszają cewkę moczową. Preejakulat neutralizuje to środowisko, zwiększając szanse przeżycia plemników.
Naturalny lubrykant: Zawarte w nim mucyny ułatwiają penetrację i zwiększają doznania obu partnerów. Ważne: nie zastępuje żelu nawilżającego – przy stosowaniu prezerwatyw warto użyć żelu na bazie wody lub silikonu, by nie uszkodzić lateksu.
Czy płyn przedwytryskowy zawiera plemniki?
Około 30 % mężczyzn ma ruchliwe plemniki w preejakulacie, mimo braku wytrysku [Zukerman i wsp., 2011][NHS]
Jak się tam znajdują?
- Pozostałości plemników po wytrysku: komórki rozrodcze zalegające w cewce moczowej są wypłukiwane wraz z preejakulatem.
- Mikroejakulacje: przy silnym podnieceniu niewielkie ilości nasienia mogą wydostać się przed orgazmem.
- Po wazektomii: gdy nasieniowody są przecięte, preejakulat nie zawiera już plemników.
Ryzyko ciąży – fakty zamiast mitów
Ryzyko jest znacznie mniejsze niż przy pełnym wytrysku, ale nie zerowe. Badanie pilotażowe z 2024 roku wykazało, że nawet przy idealnie wykonanym coitus interruptus w preejakulacie wciąż było < 5 % ruchliwych plemników.
Nawet kilkadziesiąt plemników może zapłodnić komórkę jajową przy idealnym czasie. Oddawanie moczu po stosunku usuwa część pozostałych plemników, ale nie daje pewnej ochrony.
Przenoszenie infekcji (STI)
Preejakulat może zawierać bakterie, wirusy i grzyby – m.in. chlamydię, rzeżączkę, HPV, opryszczkę i potencjalnie HIV. Prezerwatywy znacznie obniżają ryzyko, ale go nie eliminują, zwłaszcza w przypadku HPV, gdyż kontakt skóra do skóry wystarczy do zakażenia.
Skuteczna antykoncepcja
Metody barierowe: prezerwatywy chronią przed ciążą i STI, jeśli są używane prawidłowo. W przypadku alergii na lateks dobrym wyborem są prezerwatywy z poliuretanu, poliizoprenu lub prezerwatywa żeńska.
Metody hormonalne:
- Pigułka antykoncepcyjna – codzienne przyjmowanie; wskaźnik błędu < 0,3 %.
- Plaster / krążek dopochwowy – wymiana co tydzień lub co miesiąc.
- Wkładka hormonalna – działa 3–5 lat; wskaźnik Pearla < 0,2.
Metody długoterminowe i awaryjne: wkładka miedziana lub łańcuszek (5–10 lat, bez hormonów) oraz pigułka „dzień po” (lewonorgestrel do 72 h, ulipristal do 120 h po stosunku).
Perspektywy: w fazie III badań klinicznych testowana jest hormonalna „pigułka dla mężczyzn” (undekanian testosteronu + progestageny).
Podsumowanie
Płyn przedwytryskowy to coś więcej niż „płyn do gry wstępnej”: może przenosić plemniki i patogeny. Osoby chcące niezawodnie zapobiegać nieplanowanym ciążom i STI powinny nie polegać na coitus interruptus, lecz na sprawdzonych metodach antykoncepcji.