Docytoplazmatyczne wstrzyknięcie plemnika (ICSI) to procedura laboratoryjna w ramach technik wspomaganego rozrodu, w której pojedynczy plemnik jest podawany bezpośrednio do dojrzałej komórki jajowej. Celem artykułu jest zwięzłe, oparte na faktach omówienie bez przesady: jasne wskazania, realistyczne czynniki sukcesu, przebieg, aspekty bezpieczeństwa, rola opcji laboratoryjnych oraz rzeczowe odróżnienie od IVF, IUI i ICI.
Czym jest ICSI?
W przeciwieństwie do klasycznego IVF, gdzie komórka jajowa jest inkubowana z wieloma plemnikami, w ICSI wybiera się jeden żywotny plemnik i wprowadza go mikropipetą do cytoplazmy oocytu. Pozwala to ominąć bariery w przypadku wyraźnych nieprawidłowości nasienia lub po wcześniejszym braku zapłodnienia. Przyjazne pacjentom wprowadzenie oferuje brytyjski regulator: HFEA: ICSI.
Dla kogo ICSI?
Typowe wskazania:
- Wyraźny czynnik męski (istotnie obniżona koncentracja, ruchliwość lub morfologia; przeciwciała przeciwplemnikowe).
- Brak zapłodnienia w poprzednim cyklu IVF.
- Zastosowanie plemników pozyskanych chirurgicznie (PESA/MESA/TESE/mTESE).
- Bardzo mała liczba dojrzałych oocytów w dniu punkcji – zasadna optymalizacja zapłodnienia.
Jednocześnie towarzystwa naukowe podkreślają: przy braku czynnika męskiego ICSI zwykle nie daje przewagi nad konwencjonalnym IVF; stosowanie rutynowe nie jest zalecane. Por. opinia komitetu: ASRM.
Dowody i skuteczność
Szansa na urodzenie żywego dziecka zależy przede wszystkim od wieku i jakości oocytów, a nie od samego wyboru ICSI. Przy jednoznacznym czynniku męskim ICSI często daje wysokie odsetki zapłodnień; bez czynnika męskiego porównania systematyczne nie wykazują stałej przewagi w punktach końcowych takich jak ciąża czy żywe urodzenie względem IVF. Przegląd: Cochrane.
Przebieg krok po kroku
- Przygotowanie: wywiad, wyniki badań, przesiew w kierunku zakażeń; omówienie alternatyw, szans i ryzyk.
- Stymulacja i monitorowanie: stymulacja jajników z kontrolą USG i hormonów; profilaktyka OHSS.
- Punkcja pęcherzyków: pobranie dojrzałych oocytów pod kontrolą USG.
- Przygotowanie nasienia: pobranie i obróbka; w razie potrzeby pozyskanie chirurgiczne (np. TESE).
- ICSI: wybór ruchliwych plemników i mikroiniekcja do każdego dojrzałego oocytu.
- Kultura zarodków: ocena rozwoju, często do stadium blastocysty.
- Transfer zarodka: podanie jednego odpowiedniego zarodka (preferowany pojedynczy transfer); pozostałe można zamrozić.
- Faza lutealna i test: wsparcie progesteronem; test ciążowy ok. 10–14 dni po transferze.
Przystępne porównanie IVF i ICSI dostępne jest także w serwisie NHS Inform.
Ryzyka i bezpieczeństwo
Kluczowe ryzyka wynikają głównie ze stymulacji (np. OHSS), z samych procedur (rzadko krwawienie/zakażenie) oraz z ciąż wielopłodowych przy transferze więcej niż jednego zarodka. Mikromanipulacja może mechanicznie uszkodzić część oocytów; rzetelne materiały dla pacjentów opisują to wprost (np. ulotka NHS). Dane długoterminowe są ogólnie uspokajające; niewielkich wzrostów ryzyka często nie da się wiarygodnie oddzielić od wpływu samej niepłodności podstawowej.
Opcje laboratoryjne („add-ony”)
Wiele dodatków (np. PICSI/IMSI, niektóre suplementy hodowli) nie zwiększa wiarygodnie odsetka żywych urodzeń u większości pacjentów. HFEA ocenia add-ony w przejrzystym systemie „świateł” i zaleca powściągliwość bez jasnego wskazania: HFEA Add-ons.
Porównanie: ICI · IUI · IVF · ICSI
| Kryterium | ICI | IUI | IVF | ICSI |
|---|---|---|---|---|
| Zasada | Umieszczenie próbki w pobliżu szyjki macicy | „Umyte” plemniki do jamy macicy | Oocyt + wiele plemników w laboratorium | Pojedynczy plemnik wstrzyknięty do oocytu |
| Typowe wskazanie | Opcja wyjściowa bez złożonych czynników | Niewyjaśniona niepłodność, łagodny czynnik męski, nasienie dawcy | Czynnik jajowodowy, endometrioza, niepowodzenie IUI | Wyraźny czynnik męski, brak zapłodnienia |
| Sukces na cykl | Raczej niski; kluczowe jest tempo | Umiarkowany; wyższy przy stymulacji | Wyższy niż IUI; silnie zależny od wieku | Podobny do IVF; przewaga głównie przy czynniku męskim |
| Złożoność | Niska | Niska–średnia | Średnia–wysoka (laboratorium) | Wysoka (mikromanipulacja) |
| Główne ryzyka | Niskie; higiena kluczowa | Ryzyko ciąży mnogiej przy stymulacji | OHSS, ryzyka zabiegowe, ciąże mnogie | Jak w IVF + potencjalne uszkodzenie oocytu |
Wniosek praktyczny: ICSI stosować celowo, gdy spodziewana jest wyraźna korzyść; bez czynnika męskiego standardem pozostaje konwencjonalne IVF (zob. analiza Cochrane powyżej).
Planowanie, timing i praktyka
- Precyzyjnie zdefiniować wskazanie (czynnik męski, wcześniejszy brak zapłodnienia, szczególne wyniki).
- Omówić rokowanie realistycznie: o wyniku decydują wiek i jakość oocytów.
- Preferować pojedynczy transfer zarodka; aktywnie zapobiegać ciąży mnogiej.
- Profilaktyka OHSS: umiarkowana stymulacja, właściwa strategia wyzwalania owulacji; przy ryzyku rozważyć „freeze-all”.
- Krytycznie oceniać add-ony i stosować je tylko przy wiarygodnym wskazaniu/dowodach (uwzględnić oceny HFEA).
RattleStork – lepsze przygotowanie do decyzji o ICSI
RattleStork nie jest kliniką i nie zastępuje porady lekarskiej. Platforma wspiera organizację i komunikację: zweryfikowane profile, bezpieczna wymiana, prywatne notatki i checklisty dotyczące wizyt, leków oraz pytań do zespołu leczącego. Dzięki temu informacje pozostają w jednym miejscu — od pierwszej konsultacji po transfer zarodka.
Wnioski
ICSI to precyzyjna technika laboratoryjna o wyraźnej korzyści przy silnym czynniku męskim lub po braku zapłodnienia. Bez czynnika męskiego ICSI zwykle nie przewyższa konwencjonalnego IVF. Dobra praktyka to: klarowne wskazanie, realistyczne oczekiwania, ostrożna stymulacja, konserwatywna liczba zarodków i krytyczna ocena add-onów.