Steeds meer stellen in Nederland overwegen eiceldonatie wanneer natuurlijk zwanger worden niet mogelijk blijkt. In Nederland is eiceldonatie toegestaan, maar zeer strikt gereguleerd. Dit betekent vaak lange wachtlijsten, en veel paren kiezen voor particuliere klinieken of zoeken mogelijkheden in het buitenland. In deze gids vind je alle belangrijke informatie – van het medische proces en de kosten tot de slagingskansen én de actuele wetgeving in Nederland.
Hoe verloopt een eiceldonatie?
Eerst ondergaat de donor een hormoonstimuleringskuur om meerdere rijpe eicellen te laten ontstaan. Onder lichte sedatie worden deze eicellen vervolgens via een transvaginale punctie geoogst. In het laboratorium worden de eicellen bevrucht met behulp van in-vitrofertilisatie (IVF) of intracytoplasmatische sperma-injectie (ICSI). De daardoor ontstane embryo’s worden enkele dagen in vitro gekweekt en daarna in de baarmoeder van de ontvanger geplaatst. Genetisch is het kind afstammeling van de donor; juridisch is in Nederland echter de draagmoeder (of ontvanger) de wettelijke moeder.
Waarom is eiceldonatie in Nederland strikt gereguleerd?
Eiceldonatie valt in Nederland onder de Embryowet en de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting (Donorgegevenswet) van 2004. Deze wetten schrijven voor dat donorinformatie geregistreerd moet worden in het Landelijk Donorgegevens Register (LDR), zodat kinderen vanaf hun achttiende recht hebben op het achterhalen van identiteitsgegevens van de donor. Anonieme donatie is in Nederland sinds 2004 niet meer mogelijk. Verder moeten donoren tussen de 18 en 38 jaar oud zijn en voldoen aan strenge medische en psychologische selectiecriteria.
Embryodonatie – toegestaan maar zeldzaam
Embryodonatie is in Nederland formeel toegestaan onder dezelfde Embryowet, mits aan alle medische en ethische voorwaarden wordt voldaan. Embryo’s die na een IVF-traject overblijven, kunnen in overleg met de oorspronkelijke ouders beschikbaar worden gesteld aan andere wensouders. Ook hier geldt dat zowel donoren (oorspronkelijke ouders) als ontvangers intensief medisch en psychologisch worden gescreend. In de praktijk komt embryodonatie echter weinig voor, deels vanwege complexe organisatie en lange procedures.
Afstammingsrecht: wie is de moeder?
Volgens de Embryowet en het Burgerlijk Wetboek (boek 1, artikel 88) wordt de moeder gedefinieerd als de vrouw die het kind baart. Dit betekent dat bij een eiceldonatie of embryodonatie de draagmoeder (of ontvanger) de juridische moeder is, ongeacht de genetische afkomst. Indien de behandeling in het buitenland plaatsvindt, kan het nodig zijn om de afstamming later via de rechtbank te laten vaststellen in Nederland, maar in de meeste gevallen wordt de bij de geboorte geregistreerde moeder rechtstreeks erkend.
Gestationeel dragerschap (surrogaat) – grotendeels verboden
Surrogaatmoederschap is in Nederland grotendeels verboden. De Embryowet stelt dat het niet is toegestaan om een vrouw in te huren om een kind te dragen; transacties of overeenkomsten zijn nietig. Nederlandse paren die dit toch in het buitenland regelen, krijgen bij terugkeer vaak te maken met een langdurige juridische procedure om het ouderschap te erkken via een adoptieprocedure of een verklaring van afstamming door de rechter.
Overzicht van medische risico’s
Donoren: De meest voorkomende bijwerkingen van hormoonstimulatie zijn milde buikpijn, stemmingswisselingen en hoofdpijn. Ernstig ovariëel hyperstimulatiesyndroom (OHSS) komt voor in ongeveer 1% van de cycli Braat et al. 2014. De punctie zelf is minimaal invasief, maar kent een klein risico op bloedingen en infecties. Ontvangers: Uit een Zweeds registeronderzoek blijkt dat zwangerschappen na eiceldonatie een ongeveer tweemaal zo hoge kans op pre-eclampsie hebben vergeleken met zwangerschappen met eigen eicellen Magnusson et al. 2021. In ervaren Nederlandse centra, met strikte monitoring (regelmatige echo’s en bloedtesten), treden meestal geen ernstige complicaties op.
Huidige slagingskansen
Volgens het laatste ART-rapport van de ESHRE (European Society of Human Reproduction and Embryology) voor 2019 lag het klinische zwangerschapspercentage op basis van een verse embryo-transfer uit eiceldonatie op 50,5%ESHRE 2023. In de Verenigde Staten noteerde de CDC (Centers for Disease Control and Prevention) in 2022 een geboortecijfer van 55% per cyclus bij ontvangers jonger dan 30 jaar die donoreicellen gebruikten CDC 2022. Topklinieken in Spanje melden dankzij geavanceerde laboratoria en pre-implantatie genetische screening (PGT-A) successrates van boven de 65%Embriogyn 2024. Belangrijke factoren zijn de leeftijd en gezondheid van de donor, de kwaliteit van de embryo’s en de ervaring van het embryologieteam.
Internationaal overzicht – prijzen en voorwaarden 2025
In Nederland kost een eiceldonatie bij een erkend UMC of fertiliteitskliniek gemiddeld €6.000–€9.000, exclusief medicatie. Steeds meer paren gaan naar het buitenland om wachttijden te verkorten of kosten te beperken. Hieronder 13 populaire bestemmingen met prijsklassen (in euro’s):
- Spanje – €7.000–€11.000, anonieme donatie, succeskansen tot 60%
- Tsjechië – €6.000–€9.000, anonieme donatie, korte wachttijden
- Griekenland – €6.500–€10.000, traceerbaarheid sinds 2023
- Portugal – €6.500–€9.500, geen anonimiteit; kind kan donorinfo opvragen op 18e verjaardag
- Bulgarije – €5.500–€8.500, anonieme donatie, max. vijf kinderen per donor
- Oekraïne – €5.000–€8.000, liberale regels, politiek risico
- Verenigde Staten – €15.000–€25.000, open donatie, uitgebreide genetische testen
- Canada – €10.000–€14.000, altruïstisch systeem, geen vergoeding voor donor
- Israël – €9.000–€12.000, anonieme donatie, strenge medische eisen
- Japan – €8.000–€12.000, anonieme donatie, beperkte informatievrijgave
- Hongarije – €6.500–€9.500, alleen familiedonatie, geen anonimiteit
- Georgië – €5.000–€8.000, liberale wetgeving, korte wachttijden
- Frankrijk – €6.000–€9.000, anonieme donatie verplicht; kind kan donorinfo opvragen op 18e verjaardag
Bij een behandeling in het buitenland komen reis-, verblijf- en medicijnkosten nog bovenop. Veel Nederlandse paren rekenen in totaal op €8.000–€12.000 per cyclus, afhankelijk van bestemming en verblijfsduur.
Vooruitblik: komen er hervormingen?
In 2025 staan geen ingrijpende wijzigingen van de Embryowet gepland. De Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) en de Nederlandse Vereniging voor Fertiliteit en Embryologie (NVE) werken wel aan geactualiseerde richtlijnen, maar het wettelijke kader blijft voorlopig ongewijzigd. Patiënten en behandelaars wordt aangeraden de websites van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) in de gaten te houden voor nieuwe adviezen.
Spermadonatie – snelle, legale optie
Als het onvruchtbaarheidsprobleem bij de man ligt, is een spermadonatie in Nederland legaal en organisatorisch eenvoudiger dan eiceldonatie in het buitenland. RattleStork brengt wensouders in contact met geteste donoren en biedt veilige berichtgeving, cyclusmonitoring en standaard juridische overeenkomsten via een gebruiksvriendelijke app. De app zorgt dat beide partijen de verplichte medische screening en counseling volgen, waardoor spermadonatie voor veel stellen een betrouwbare en toegankelijke optie is.
Conclusie
Eiceldonatie in Nederland is toegestaan en goed geregeld, maar kent lange wachtlijsten en strenge regels. Veel paren overwegen een behandeling in het buitenland om wachttijden te verkorten of kosten te optimaliseren. Wie kiest voor eiceldonatie moet een erkende kliniek kiezen, juridische begeleiding inschakelen en het budget en de logistiek zorgvuldig plannen. Een grondige voorbereiding is cruciaal om de slaagkansen te maximaliseren.